رهیافت باستان شناسی چشم‌انداز به منظور تبیین الگوی استقراری و فرهنگی حوضه کشف‌رود(دشت مشهد) از دوره نوسنگی تا مفرغ میانی

منظر فرهنگی برای اولین‌بار در سال 1920 در علوم بسیاری بکار رفت و در باستان شناسی، باستان شناسی چشم انداز را پدید آورد. رودخانه کشف‌رود اصلی‌ترین شریان حیاتی و منبع آب دشت مشهد محسوب می‌شود، از این‌رو حوزه کشف‌رود بدلیل وجود آثاری از دوره پارینه سنگی قدیم، به عنوان قدیمی‌ترین حوزه و چشم‌انداز فرهنگی ایران، همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. این منطقه به‌دلیل قرارگیری در میان سه حوضه فرهنگی جنوب‌غرب آسیای مرکزی، فلات مرکزی ایران و شمال‌شرق ایران، دارای موقعیت استراتژیک خاصی از نظر فرهنگی است که اغلب دوره‌های فرهنگی این منطقه به‌جز دوره پارینه سنگی، تا دهه اخیر ناشناخته بوده است. به همین جهت مطالعه عوامل موثر در شکل گیری و ظهور استقرارهای پیش ازتاریخ منطقه و همچنین بررسی چشم‌انداز آن جهت تبیین جدول گاهنگاری و شاخصه‌های فرهنگی منطقه، ضروری است. با این حال درک مدل پراکنش و عوامل موثر در شکل‌گیری استقرارهای پیش‌ازتاریخ حوضه کشف‌رود(دشت مشهد) همچنین چیستی شاخصه‌های فرهنگی منطقه و در نهایت تبیین مولفه‌های مشترک با محوطه‌های هم افق در سرزمین‌های همجوار اصلی‌ترین پرسش‌های پژوهش هستند. بنیان پژوهش حاضر، بررسی چشم‌انداز فرهنگی و جغرافیایی ادوار پیش ازتاریخ حوضه کشف‌رود در محدوده دشت مشهد، از دوره نوسنگی تا مفرغ میانی با تاکید بر وابستگی استقرارها به رودخانه کشف‌رود است که با ایجاد اکوسیستمی بارور و ایجاد بستری حاصلخیز، استقرارهای بشری را در حاشیه خود جذب کرده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد شرایط زیست محیطی مناسب و ساختار اکولوژیک منطقه جهت ارتباطات درون و برون منطقه‌ای، سبب شکل‌گیری و ظهور سیستم‌های زیستگاهی با هدف استفاده از منابع محیطی، از دوره پارینه سنگی تا به امروز در منطقه شده و دارای مولفه‌های فرهنگی مشترکی با حوزه‌های جنوب ترکمنستان، شمال شرق ایران و فلات مرکزی ایران دارد.

Landscape Archaeological Approach to Explain the Settlement and Cultural Pattern of Kashfarud Basin (Mashhad Plain) from Neolithic to Middle Bronze

Cultural landscape for the first time in 1920 has been used in many sciences. In archeology, this approach is called landscape archeology, which deals with human interaction and its cultural and environmental domain. Kashfarud River is the main vital artery and water source of Mashhad plain, therefore, Kashfarud basin has always been considered by researchers as the oldest basin and cultural landscape of Iran due to the works of the ancient Paleolithic period. Biology is the study of the relationship between man and the nature around him. Human impact from this natural environment has always caused spatial differentiation in terms of population density and habitation and has led to the formation of specific patterns of habitation in different ancient periods. In the present study, environmental factors and their role in shaping space Human habitats in the prehistoric period (from Neolithic to Middle Bronze Age) Mashhad city have been studied and their distribution model has been identified. The scope of the present study is Kashfarud catchment as the main artery within the political boundaries of Mashhad city) Mashhad plain).