مقدمه‌ای بر استفاده از ریاضیات فازی در باستان‌شناسی (مورد مطالعاتی: بازسازی مجازی برج طغرل با استفاده از قابلیت اعتماد فازی)

امروزه استفاده از منطق و ریاضیات فازی در علوم و فنون گوناگون در حال افزایش است. باستان شناسی از علومی است که کمتر به روش های منطق و ریاضیات فازی توجه داشته است. اما به دلیل ماهیت بسیاری از اطلاعات و داده های باستان شناسی، استفاده از این روش ها در باستان شناسی می تواند مفید واقع شود. فازی در لغت به معنای مبهم و نادقیق است و ازآنجایی که در باستان شناسی داده هایی وجود دارند که مبهم هستند، استفاده از ریاضیات و منطق فازی می تواند راهگشای برخی تحلیل ها باشد. در پژوهش حاضر، در آغاز منطق فازی و لزوم استفاده از آن در باستان شناسی توضیح داده می شود. سپس شرایط و بخش هایی از باستان شناسی که در آن ها، ریاضیات و منطق فازی کاربرد دارد، بیان شده است و در انتها سازوکارهای استفاده از ریاضیات و منطق فازی در باستان شناسی شرح داده می شود. در ادامه یکی از سازوکارها، یعنی قابلیت اعتماد فازی و کاربرد های آن در باستان شناسی، به ویژه استفاده از آن برای بازسازی مجازی بناهای تخریب شده، بیان می شود. به عنوان مطالعه ی موردی، با استفاده از قابلیت اعتماد فازی، بنای نیمه تخریب شده ی برج طغرل، طی چند مرحله به صورت کامل بازسازی شده است. در هر مرحله بیشترین مقدار ممکن قابلیت اعتماد، انتخاب شده و در پایان، قابلیت اعتماد کل بنای بازسازی شده با استفاده از مقدار قابلیت اعتماد هر مرحله به دست آمده است. تعیین میزان قابلیت اعتماد مراحل بر اساس نظرات کارشناسان، ویژگی های فنی، معماری و جغرافیایی بوده است. این روش برای استفاده باستان شناسان و مرمتگران به منظور پس بینی علمی فرم سازه ها و اشیای از بین رفته و تحلیل های منتج از پس بینی، کاربرد دارد.