نقش های کاربردشناختی صلوات در گفتار فارسی‌ زبانان ایرانی و عرب ‌زبانان عراقی

صلوات بر محمد (ص) و آل محمد (س) عبارتی است که مسلمانان روزانه بارها آن را بیان می‌کنند یا از دیگران می‌شنوند. در نگاه اول، صلوات به ‌قصد قربت انجام می‌شود، اما با دقت بیش‌تر می‌توان دریافت که نقش کاربردی مهمی در ارتباطات اجتماعی روزمره ایفا می‌کند. مسئله اصلی این پژوهش آن است که دریابد صلوات در تعاملات اجتماعی میان مسلمانان، در حوزه شفاهی، میان شیعیان ایرانی فارسی‌‌زبان و شیعیان عراقی عرب‌‌زبان چه نقش ارتباطی‌‌ای بازی می‌‌کند و آیا تفاوتی در نوع کاربرد صلوات در میان این دو گروه اجتماعی وجود دارد یا خیر؟ چهارچوب‌‌ نظری کلی این پژوهش کاربردشناسی زبان و به‌طور خاص نظریه کنش‌های گفتاری جان سرل است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که صلوات علاوه بر بعد بیانی ابعاد منظوری نیز دارد و به‌عنوان کنش گفتار ترغیبی، عاطفی، تعهدی، و اعلامی در شرایط کاربردی و اجتماعی مختلف به کار می‌رود. هم‌چنین، نتایج نشان می‌دهد کاربرد صلوات در کنش گفتارهای ترغیبی با هدف غیرمستقیم‌گویی به کار رفته است؛ در کنش‌های عاطفی افراد برای تشدید بیان احساس در وجود خویش از صلوات بهره می‌‌گیرند؛ در کنش‌های تعهدی نیز هدف از به‌‌کارگیری صلوات تقدس بخشیدن به تعهد است؛ و در کنش‌های اعلامی هم‌سو کردن دیدگاه‌ها و اعلام مواضع از یک ‌سو و جلب ‌توجه افراد به یک موقعیت، از طریق بالا بردن صدا، می‌تواند عامل تاثیرگذار در استفاده از صلوات باشد.