خوشه‌ مرکبِ مفهومِ «مادر» در قرآن کریم : مطالعه‌‌ای شناختی

مقاله‌ حاضر با رویکرد شناختی به خوشۀ مرکبِ مفهوم «مادر» در قرآن پرداخته است،آنچه در مورد «مادر» در ساختار خویشاوندی بیان می‌شود بیانگر یک مفهوم رایج از «مادر» است:اما به تفکیک فرهنگ‌ها می‌توان با گونه‌ها‌ی مختلف از این مفهوم مواجه بود،راهبرد روش شناختی مقاله‌ بهره‌گیری از مقوله بندیِ پیش نمونه بنیاد و دستیابی به مدلِ شناختیِ ایده آل در خصوص مفهوم «مادر» در قرآن است.حاصلِ بررسی در پیکره‌ قرآنی متشکل از 88 آیه مرتبط با حوزه «مادر و مادری» دستیابی به نه مدل شناختی بود، که با قراردادنِ مدل های مزبوردر کنار یکدیگر خوشۀ مرکب مفهوم «مادر» در قرآن شکل گرفت،مدل های به دست آمده اعم از مدل مادرِطبیعی،مادر بزرگ،مادرِ شیری،نامادری، مادرخوانده و مادرازدواج نکرده با مدل ارائه شده از سوی لیکاف مشترک است،اما مدل های مادرِ میانجی و مادر اهداء کننده از جمله مدلهایی است که در قرآن به آن اشاره نشده است و درعوض در خوشۀ مرکب مفهوم مادر در قرآن مدل مادرِ معنوی و مادرِ بکرزا قابل دستیابی است.آنچه زمینه انسجام بخشی در مدلها را فراهم آورده است طرحوارۀ تصوریِ ارتباط از نوع علّی و به صورت نسبی/سببی/ حقوقی و معنوی می باشد،از میان مدل‌های مطرح، مدلِ مادرطبیعی در مقوله‌ شعاعی«مادر» مدلِ شناختی ایده‌آل به شمار می‌آید.

the composite cluster of the concept of mother in the holy quran: a cognitive study

the present article deals with the complex cluster of the concept of & mother& in the quran with a cognitive approach, what is said about the mother in the structure of kinship represents a common concept of &mother&, but depending on different cultures, we can face different types of this concept.the methodological strategy of the current article is to use the foundation prototype categorization and achieve an idealized cognitive model regarding the concept of “mother“in the qur’an. the result of the study in the qur’anic corpus,consisting of 88 verses that have themes related to the field of &motherhood nine cognitive models were obtained, and by placing the mentioned models next to each other,the composite cluster of the concept of &mother& in the qur’an was obtained: it should be noted that the obtained models,including the model of biological mother, grand mother,foster mother,step mother,adoptive mother and unmarried mother,are common with the model presented by layoff, the models of surrogate mother and donor mother are among the models that are not mentioned in the qur’an,and instead,in the composite cluster of the concept of mother in the qur’an,the model of spiritual mother and virgin mother can be found.