توانش ارتباطی «اقتباس آیات قرآن» در گفتمان‌ سیاسی تحفه‌الوزارء و آداب‌الملوک ابومنصور ثعالبی

ثعالبی از پرکارترین ادیبان عربی‌نگار ایران بوده است. وی که با بزرگان سیاسی دولت‌های ایرانی هم‌نشینی داشته، دو اثر تحفه-الوزارء و آداب‌الملوک را با موارد متعددی از اقتباس‌های قرآنی در اندیشه سیاسی تحریر کرده است. پژوهش حاضر با بررسی و دسته‌بندی اقتباس‌های قرآنی این دو اثر، براساس رهیافت توانش ارتباطی دل‌هایمز که بر اهمیت فضای گفتمانی زایش هر متن تکیه دارد و با فهم تاریخی- فرهنگی پژوهش‌های آذرتاش آذرنوش در باب چالش‌ فارسی و عربی در عصر ثعالبی، نشان داده است که کارکرد اقتباس‌های قرآنی ثعالبی تفسیر و ترویج اندیشه‌های دینی نبوده است، بلکه او در چارچوب فرهنگ بزرگان سیاسی عرب‌گرا، از اقتباس قرآنی به‌عنوان ابزار ادبی برای کارکرد ارتباطی و عامل ایجاد حداکثر ارتباط با مخاطب و تسهیل گفتمانی این ارتباط بهره جسته است. به عبارت دیگر، این پژوهش نقش بافتار فرهنگی – گفتمانی در رویکرد به استفاده از اقتباس قرآنی در این دو اثر از ثعالبی را نشان داده است. شیوه‌ این پژوهش کتابخانه‌ای و روش آن توصیفی-تحلیلی بوده است و از تحلیل تاریخی نیز برای شناخت زمینه‌های بحث استفاده شده است.

the communicative ability of quran verses adaptation in the political discourse of tuhfatu-l-wuzara and adaabu-l-muluk by abu mansur tha`alibi

tha`alibi was one of the most prolific arabic authors of iran. he has been associated with the political leaders of iranian governments, and has written two works, tuhfatu-l-wuzara and adaabu-l-muluk, with many cases of quranic adaptations in political thought. the present research by studying and categorizing the quranic adaptations of these two works, based on the communication ability approach of dell hymes, which relies on the importance of the discourse space of each text, and with the historical-cultural understanding of azartash azarnoosh’s researches on the challenge between persian and arabic in the era of tha`alibi, has shown that the function of the quranic adaptations by tha`alibi was not to interpret and promote religious ideas, but in the context of the culture of arab-side political figures, he used the quranic adaptation as a literary tool for the function of communication and creating the maximum communication with the audience and facilitation of dialogue in the benefit of this communication. the method of this research was library and descriptive-analytical, and historical analysis was also used to understand the context of discussion.