مقایسه تحلیلی داستان ابراهیم (ع) در سوره‌های مکّی و مدنی

داستان ابراهیم (ع) از جمله داستان‌های چند‌ نسخه‌ای قرآن است که در سوره‌های متعدّد مکّی و مدنی روایت شده است. از آنجا‌ که ابراهیم (ع) بنیان‌گذار ادیان توحیدی و نیای یکتا‌پرستان است، شخصیّت او در قرآن کریم و در کتاب مقدّس، مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است. نقطه اتّکای پژوهش حاضر مقایسه نسخه مکّی و مدنی گزارش قرآن کریم از داستان ابراهیم(ع) و خانواده اوست. نتیجه‌ای که این مقایسه به دست می‌دهد آن است که برخی پیرفت‌های این داستان به سوره‌های مکّی و برخی به سوره‌های مدنی مختصّ است. برخی نیز میان میان این دو دسته سوره مشترک است و تنها تفاوتی در پیرنگ آنها وجود دارد. تفاوت پیرفت‌های سوره‌های مکّی و مدنی در بیشتر موارد با فضای نزول این دو دسته سوره و فضای حاکم بر دو شهر مکّه و مدینه پیوند می‌یابد. البته نقش مخاطب را نیز نمی‌توان انکار کرد. غلبه پدیده شرک بر فضای اجتماعی مکّه و همچنین فزونی مخاطبان مشرک بر مخاطبان مومن، روایت آن دسته از پیرفت‌هایی را می‌طلبد که از مبارزه ابراهیم(ع) با مظاهر شرک حکایت می‌کند. در مقابل، برخی پیرفت های اختصاصی سوره های مدنی متا ثّر از فضای تشریع وقانون گذاری مدینه، تمهیدی به منظور تشریع برخی احکام است که به مخاطبان مومن مربوط می شود.

analytical comparison of the story of abraham (pbuh) in the mecan and medinan suras

the story of ibrahim (pbuh) is one of the stories of the qur’an which is narrated in many meccan and medinan suras.since abraham (pbuh) is the founder of monotheistic religions and the ancestor of monotheists, her character in the holy quran and the holy book has been the focus of many researchers.the basis of the current research is the comparison of the meccan and medinanversions of the holy quran’s account of the story of abraham (pbuh) and her family.the result of this comparison is that some aspects of this story are specific to meccan surahs and some to medinan surahs. some are also common between these two groups of surahs and there is only a difference in their content.the difference between the developments of the meccan and medinan surahs in most cases is connected with the atmosphere of revelation of these two groups of surahs and the atmosphere governing the two cities of mecca and medina. of course, the role of the audience cannot be denied either.