تحلیل تاثیر طرحواره نیرو در مفهوم‌ سازی شیطان در قرآن کریم: رویکرد شناختی

بر اساس نظریه استعاره مفهومی، مفاهیم انتزاعی بر اساس مفاهیم تجربه ‌پذیر درک می‌شوند. در قرآن کریم نیز شواهد گسترده‌ای از این گونه مفهوم‌سازی، وجود دارد. در پژوهش حاضر، پیکره‌ای شامل 129 آیه مرتبط با مفاهیم شیطان/ابلیس، با هدف تحلیل الگوی مفهوم‌سازی شیطان در قرآن بر مبنای طرح‌واره نیرو مطالعه شده است. بررسی‌ها نشان داد که در قرآن انواع هفتگانه طرح‌واره نیرو در مفهوم‌سازی شیطان به کار رفته و علاوه بر آن نیروی مسلط جهت‌مند نیز معرفی شده است. طرح‌واره نیرو، شیطان را از دو منظر مفهوم‌سازی کرده است: 1- درحالی‌ که شیطان تصویری قدرتمند و غالب از خود ارائه می‌دهد، خداوند او را به صورت منبع نیرویی بی‌اثر به تصویر می‌کشد. 2- درحالی‌ که شیطان با زیبا جلوه دادن پیامدهای کفر، انسان را به تبعیت از خود سوق می‌دهد، قرآن با تکیه بر تجربیات نامطلوب انسان از مفاهیمی هم‌چون گم شدن، برخورد با مانع، از دست دادن تعادل و مانع در مسیر، شیطان را عامل پیامدهایی مشابه، معرفی و به این ترتیب تصویری منفی و نامطلوب در ذهن فرد/جامعه از تبعیت از شیطان ایجاد می‌کند که مانع از گرایش به سمت شیطان خواهد شد.

analyzing the effect of force schema on the conceptualization of satan in the holy quran: a cognitive approach

according to conceptual metaphor theory, abstract concepts are understood based on experiential concepts. there are many types of this kind of conceptualization in the holy quran. in this study, 129 verses related to the concepts of satan / iblis were studied with the aim of analyzing the pattern of conceptualization of satan in the qur’an based on the force schema that plays a central role in human physical experiences. studies show that in the quran, seven types of force schemas are used, and in addition, another type of force is introduced as the dominant directional force. the force scheme conceptualized satan from two perspectives: 1- while satan presents a powerful and dominant image of himself, god presents him as an ineffective source of power. 2- satan leads man to obedience by showing ugly deeds beautifully, but the qur’an, relying on man’s undesirable experiences of getting lost, encountering obstacles, and losing balance, introduces satan as the cause of similar consequences and a negative image. it creates undesirable in the mind of the individual/society from following the devil, which will prevent the tendency towards the satan.