ترس از حفره در قرآن کریم؛ رویکردی انسان‏شناختی به امنیت

«امنیت» به معنای احساس آرامش و آسودگی از ترس‏ها و تهدیدها، یکی از ضروری‏ترین نیازهای جوامع انسانی است که به طور گسترده مورد توجه قرآن کریم قرار گرفته است. با این حال، بر اثر فاصله‏ های تاریخی گفتمانی از عصر نزول، غالباً امنیت در قرآن کریم محدود به مفاهیمی چون حرب و قتال یا آیاتی چون انفال/60 شده و هنوز ابعاد مهمِ دیگری از آن از نظر قرآن‏ پژوهان دور مانده است. به منظور جبران بخشی از این خلا مطالعاتی، در این پژوهش کوشش می‏شود با اتّخاذ رویکرد انسان‏شناسی تاریخی به امنیت، یکی از گونه‏ های اصلی اما مغفولِ ترس در فرهنگ عرب پیش از اسلام یعنی ترس از حفره به مطالعه گذاشته شود و بخشی از آموزه ‏های کم‏شناخته‏ قرآن کریم در این باره مورد بحث قرار گیرد. در پژوهش حاضر این نتیجه به دست آمد که اصلی‏ترین گونه‏ های ترس از حفره در بافت نزول را می‏توان در چهار مقوله کلّی، از یکدیگر بازشناخت: ترس از حفره‏های ویرانگر، ترس از حفره‏های تنگ، ترس از حفره‏های ارتباطی و ترس از حفره‏های نفوذی. این دستاورد انسان‏شناختی توانست در مسیر فهم دقیق‏تر از پاره‏ای آیات قرآنی یاری رساند و ابعاد مغفولی از امنیت در قرآن کریم را روشن سازد.

Fear of Holes in the Holy Qur’an: An Anthropological Approach to Security

Security which means feeling calm and relieved from fears and threats, is one of the most essential needs of human beings that has received widespread attention from the Holy Qur’an. However, due to historicaldiscourse distances from the time of revelation of the Holy Qur’an, security is often confined to concepts such as fighting or verses such as Anfal/60, and other important aspects of this issue has been far from the view of Islamic scholars. Therefore, this study, taking an anthropological approach towards security, tries to study fear of holes, one of the main but neglected types of fear in preIslamic Arab culture, and illustrates some of the lesserknown teachings of the Holy Qur’an in this regard. In this essay, it was concluded that the fear of holes can be classified into four major categories: fear of hole as a destructive cause, fear of hole as a too narrow place, fear of hole as a place for communication, and ultimately fear of hole as a place for intrusion. This anthropological achievement can shed more light on neglected dimensions of security in the Holy Qur’an, and thus, help Muslim scholars to comprehend some Qur’anic verses more precisely.