بررسی و تحلیل ماهیت و کارکرد مجاز در مجازالقرآن ابوعبیده مَعمَر بن مثنَّی

میراث مکتوب کهن سرشار از اطلاعاتی است که هسته اولیه شکل‌گیری علوم مختلف را روشن می‌سازد. مجازالقرآن ابوعبیده معمر بن‌مثنی از مهم ترین آثار حوزه پژوهش های ادبی و زبانی است که تاثیر زیادی بر آثار بعدی گذاشته است. در این مقاله با تبیین جایگاه مجازالقرآن در میان تفاسیر و تحلیل مبانی و الگوهای تفسیری آن، به تحلیل مفهوم مجاز و کارکردهای آن در مجازالقرآن پرداخته شده است. با تحلیل جایگاه مجازالقرآن در میان تفاسیر، وثاقت و مهارت‌های ابوعبیده می‌توان به حوزه مفهومی مجاز و نیز تحلیل درست دیدگاه دانشمندان در مورد اثر پی‌برد و پشتوانه علمی تحلیل متن مجازالقرآن را نیز کشف نمود. نتایج پژوهش نشان می دهد که ابوعبیده برای تبیین ماهیت و حوزه معنایی مجاز، پس از بیان مبانی‌اش نسبت به زبان قرآن و تبیین علت نیاز به تفسیر، از ابزارهای تفسیری مختلفی مانند تبیین واژگان، صرف و نحو، علوم بلاغت و قرائات بهره جسته است. همچنین باید اشاره کرد که معنای اصطلاح مجاز در گذر زمان تطور یافته و نخستین کاربرد آن در مجازالقرآن تفسیری بوده، اما در دوره‌های بعد در معنای خاص ادبی و در مقابل حقیقت به کار رفته است.

Examining and analyzing permitted majaz in Majaz al-Quran

The ancient legacy is rich in information that clarifies the core of the formation of various sciences. The author of Abū ʻUbaydah Maʻmar ibn alMuthanná alTaymī is one of the most important works of literary and linguistic research that has had a great impact on the subsequent work This research has been conducted through an intext and outsourced approach to analyze the perceived concept and its functions in the virtual world. From the point of view of external textual analysis, considering the time of its emergence, the cultural situation and the author’s motivation, one can find an accurate analysis of the scientists’ view of the effect of scientific and scientific support for introspection analysis. From the internal point of view, with the author’s analysis of the language of the Qur’an, his view of the importance of poetry in theology and interpretation, as well as his understanding of the concept of interpretation, can be drawn from the point of view of the permissible conceptual domain. Abū ʻUbaydah used various explanatory tools such as vocabulary, syntax, rhetoric, and reading to explain the permitted nature.