فرآیندشناسی شگرد ادبی تهکم و نقش شناخت آن در تفسیر قرآن

شیوه‌ ادبی تهکم، شگردی بر پایه‌ وارون‌گویی و با بسامد بالا در قرآن است. این پژوهش با بازخوانی انتقادی تاریخچه این شیوه‌ زبانی در دانش بلاغت و نمایان‌سازی ناهمسانی آن با استعاره و سایر مجازها، افزون بر جایگاه‌شناسی شیوه‌ زبانی تهکم در دانش بدیع، از فرآیند و رمز و راز کارایی و گیرایی این فن ادبی پرده‎برداری می‎کند. از آنجا که برخی قرآن‌پژوهان، شناخت دانش بدیع را تنها در زیبایی‎شناسی قرآن کارا دیده و آن را در فهم و تفسیر سودمند ندیده‌اند، این جستار با بازتعریف کاربردی از شگرد تهکّم و با نوخوانی آیات، به شیوه‌ توصیفیتحلیلی در پی پاسخ بدین پرسش برآمده که شناخت این آرایه، چه کارکردهای فراگیری در فهم و تفسیر قرآن دارد؟ نتیجه پژوهش آن است که پرده‎برداری از معنایِ معنا و تحلیل ناسازواری درون‌متنی یا برون‎متنی آیات، آشکارسازی انگیزه‌ گزینش واژگان در محور جانشینی، پیش‌آوری برداشتی پویا و اثرگذار با فعلیت‌بخشی و بازسازیِ نشانه‎های متن، و پیشگیری از حمل واژگان بر معانی و مصادیق غیرظاهر، از کارکردهای شناخت این شیوه‌ زبانی در فرآیند برداشت معنای متن قرآن است.

The Processology of Literary Technique of “Tahakkum” and Its Role in Interpreting the Qur’an

The literary style of “Tahakkum” is a technique based on Inversion Structure. Regarding to a critical readout of the history of this linguistic method in rhetoric, the present paper aims to uncover the process, secrets, and attractions of this linguistic technique, in addition to its position in the Badī’. Since some Qur’an scholars have found the knowledge of Badī’ as practical only in the aesthetics of the Qur’an and have not seen it in the interpretation, this essay, through practical redefinition of the technique of “Tahakkum” and readout of the verses, based on the descriptiveanalytical method, looks to find a reasonable answer to the question of “what are the general usages of this technique for understanding and interpreting the Qur’an?”. It is argued that uncovering the meaning of the text, analyzing the intratextual and extratextual incompatibility of the verses, revealing the motive of vocabulary selection, making a meaningful and influential interpretation by rebuilding the signs of the text, preventing the carrying of the vocabulary on far meanings and instances, all are of those functions of recognizing the technique of Tahakkum in the process of explanation of the Qur’anic text.