تحلیل تطبیقی بهرۀ مالکانه و پذیرۀ نقدی در قراردادهای مشارکت در تولید نفت قارۀ آفریقا

بیش از 9 درصد نفت خام جهان در قارۀ آفریقا ذخیره شده است. علاوه بر بعضی کشورهای آفریقایی که از قدیم تولیدکنندۀ نفت بودند مانند لیبی، الجزایر، آنگولا و نیجریه، در سال‌های اخیر بعضی از کشورهای دیگر آفریقا نیز به جرگۀ تولیدکنندگان نفت پیوسته‌اند. ایجاد انگیزه برای جذب سرمایه‌های خارجی در صنعت نفت، یکی از مسائل مهم برای کشورهای آفریقایی محسوب می‌شود، زیرا اکتشاف و توسعۀ میادین نفتی آفریقا به دانش فنی بالا و صرف هزینه‌های هنگفتی نیازمند است که اغلب خارج از توان این دولت‌هاست. به همین دلیل است که با سرمایه‏‎گذاری‏هایی که امریکایی‏ها و اروپایی‏ها و در سال‌های اخیر چینی‏ها در این قاره انجام داده‌اند، ظرفیت تولید و صادرات نفت در بعضی از این کشورها رو به افزایش است. مهم‌ترین قراردادی که کشورهای آفریقایی با شرکت‌های خارجی منعقد می‌کنند قرارداد مشارکت در تولید است. برخی از مهم‌ترین مولفه‌های اقتصادی قراردادهای مشارکت در تولید عبارت‌اند از: بهرۀ مالکانه و پذیرۀ نقدی. در این مقاله سعی شده است که میزان و انواع بهرۀ مالکانه و پذیرۀ نقدی در قوانین و قراردادهای مشارکت در تولید کشورهای تولیدکنندۀ نفت قارۀ آفریقا بررسی تطبیقی شود تا مشخص شود سازوکار و میزان بهرۀ مالکانه و پذیرۀ نقدی کدام‌یک از این کشورها از تنوع و گوناگونی بیشتر و مناسب‌تری برای جذب سرمایه‌گذاران خارج برخوردار است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که تنها قوانین و قراردادهای مشارکت در تولید چند کشور محدود آفریقایی از جمله آنگولا، لیبی، گینۀ استوایی و مخصوصاً نیجریه از شفافیت، تنوع و گوناگونی بیشتری برای تعیین بهرۀ مالکانه و پذیرۀ نقدی هنگام مذاکره و انعقاد قرارداد با شرکت‌های نفتی خارجی برخوردارند.