ابعاد حقوقی مالیات بر نفت و گاز

دولت‌ها به‌مثابه مالک منابع معدنی یا حافظ منافع سرزمینی، ابزارهای مالی (‌مالیاتی و غیرمالیاتی) مختلفی برای برخورداری از رانت اقتصادی حاصل از استخراج ذخایر نفت خام و گاز طبیعی در اختیار دارند. تا جایی‌ که به ابزارهای مالیاتی مربوط می‌شود، بخش معدن و نفت و گاز پایه‌های مالیاتی خاصی را با نرخ‌های متفاوت ایجاد کرده است که زمینه‌ساز شکل‌گیری نظام مالیاتی خاص این بخش در برخی کشورها شده است. پیشرفت شیوه‌های مالیات‌بندی بر نفت دولت‌ها را قادر ساخته تا سهم مهمی از رانت اقتصادی موجود را فقط از راه اخذ مالیات از بخش خصوصی (شرکت‌های نفتی خصوصی داخلی یا بین‌المللی) تحصیل کنند، بدون آنکه خود مستقیماً سرمایه‌گذاری کنند و خطرهای سرمایه‌گذاری را متحمل شوند.در ایران، در راستای اعمال حق حاکمیت و مالکیت دولت بر منابع نفت و گاز، شرکت ملی نفت به‌منزله متصدی اصلی فعالیت‌های نفتی، روابط مالی (مالیاتی) خاصی با دولت برقرار کرده است که مقایسه آن با نظام مالیاتی مربوط در سایر کشورها موضوع بحث این مقاله است.

Legal Aspects of Taxation of Petroleum and Natural Gas

Governments as owners of  minerals or guardians of  national  interests have many financial instruments (fiscal and non fiscal) to obtain the economic rent expected of the exploitation of  oil and natural  gas resources. As far as the fiscal means is concerned, mineral section and in the framework of our study here, petroluem and natural gas, make the special tax bases of  different rates that in turn have a role in the formation of a fiscal system  special to this section in some countries. Development of methods of taxation on oil enable some countries to get a huge share of  the rent through taxation of  operations run by  private sector (domestic and international petroleum companies) with no direct governmental investment or risks. In Iran, because of  the exclusive domonion  and ownership of minerals by the government, the National Petroleum Company as operator of  petroleum operations, has a special fiscal arrangement with the state. In this article we compare the Iranian petroleum fiscal regime with that of other countries.