قانون‌گذاری بازارها و ابزارهای مالی در ایران با تاکید بر معاملات مشتقه ی انرژی و نفت

بازارهای مالی و یکی از زیرشاخه‌های مهم آن - معاملات مشتقه ی انرژی و نفت- به دلایل و درجات و شکل های مختلف موضوع قانون‌گذاری قوه ی مقننه قرار گرفته‌اند. با توجه به اهمیت بالقوه ی مشتقات در عرصه ی اقتصاد انرژی کشور، درک قوانین ناظر بر آن دارای اهمیت است. هدف این نوشتار، درک تحولات و چالش‌های قوانین ناظر بر این بازارها و ابزارها در ایران و پیشنهاد تمهیداتی برای بهبود آن‌هاست. به این منظور، قوانین مرتبط مصوب در قوه ی مقننه از ابتدا تاکنون از نظر دلایل وضع، مفاد و رویکرد به معاملات مشتقه ی انرژی و نفت بررسی شده‌اند. در این بررسی، سیطره ی بنگاه‌داری دولتی، برخورد با کشورهای مسلط در نظام مالی جهانی، تعارض منافع و تسخیرشدگی نظارتی و کارکردهای متعارض قانون‌گذاری به عنوان چالش‌های مهم قانون‌گذاری مشتقات انرژی و نفت شناسایی شده‌اند و برای غلبه بر این چالش‌ها و تحقق قانون‌گذاری بهینه، ترجیح خصوصی‌سازی بر ترویج مشتقات، تشریک مساعی برای مقررات‌گذاری بین‌المللی و منطقه‌ای، مدیریت تعارض منافع و موازنه میان کارکردهای متعارض قوانین پیشنهاد شده است.

legislation of financial markets and instruments in iran emphasizing energy and oil derivatives transactions

financial markets and one of its most important sub-sectors - energy and oil derivative transactions - have been the subject of legislation in the iranian legislature for various reasons, to different degrees and in different ways. given the potential importance of derivatives in the nation’s energy economy, having an understanding of related laws is important. the purpose of this article is to understand the developments and challenges of the laws governing these markets and tools in iran and to suggest measures to improve them. to this end, the relevant laws passed in the legislature from the beginning to the present have been examined in terms of reasons, provisions and approach to energy and oil derivatives transactions. in this study, the dominance of state-owned enterprises, confrontation with the dominant countries in the global financial system, conflict of interest and regulatory capture, and conflicting legislative functions have been identified as important challenges of energy and oil derivatives legislation and to overcome these challenges and achieve optimal legislation, the propositions are: precedence of privatization over promotion of derivatives, joint efforts for international and regional regulation, management of conflict of interest, and balancing the conflicting functions of laws.