چالش‌های موافقت‌نامه‌های متداول فراگیر توسعۀ میادین نفت و گاز مشترک مرزی؛ حرکت در مسیر الگوی بومی

میادین مشترک مرزی و روش توسعۀ آنها، از موضوعات بحث‌برانگیز سالیان اخیر در مراجع تصمیم‌ساز ایران بوده است که بخشی از این فعالیت‌ها به‌صورت مصوبات قانونی هم نمود یافته‌اند. بر اساس اطلاعات موجود و در قیاس با همسایگان، موفقیت چندانی در بهره‌برداری از این منابع حاصل نشده است. در سطح جهانی نیز این موضوع و تبعات آن، همچون تسهیم منافع، پیشینه‌ای به قدمت تجاری شدن نفت دارند. رویکردهای گوناگون در پیش‌گرفته شده، از عملکرد کاملاً یک‌جانبه تا کوشش برای ایجاد حداکثر هماهنگی میان طرفین بوده است. به دلیل اهمیت پاسداری از منابع، اکنون روابط بین کشورها از یک‌جانبه‌گرایی به سمت ایجاد بسترهای لازم برای همکاری بیشتر گرایش یافته است. این رویکردهای متفاوت، از یک‌سو، تابعی از میزان دانش مخزن و طبیعت سیال و از سوی دیگر، عوامل مختلف شکل‌دهندۀ روابط طرفین بوده است. از این میان، ابزارهای حقوقی در دسترس برای تعریف و شکل‌دهی روابط، نقشی اساسی در  ترسیم روابطی که از سوی طرفین بهینه تشخیص داده می‌شد، داشته‌اند. در این نوشتار ضمن مروری کوتاه بر روند تاریخی طی‌شده در این عرصه، چهارچوب‌های رایج موافقت‌نامه‌های منعقدشده برای توسعۀ مشترک به نقد گذاشته شده و از برآیند بررسی‌های انجام‌گرفته، توصیه‌هایی چند به‌منظور طراحی مدل بومی الگوی موافقت‌نامۀ فراگیر توسعۀ میدان ارائه می‌شود.

The Challenges of the Common General Agreements on Development of the Shared TransBoundry Oil and Gas Fields Move Toward Local Models

Common fields and their development method have been among the controversial issues in Iran’s decisionmaking authorities, which have included some of these activities as legal acts. On the basis of the available information, there has been little success in exploiting these resources. This issue and its consequences, such as the sharing of benefits, have a history as long as oil. Various approaches have been selected from totally unilateral action to maximum coordination between the parties. Because of the importance of resources conservation, now the relationship between countries has led to the creation of the groundwork for further cooperation. These different approaches were affected by reservoir knowledge and the nature of the fluid and some other factors are shaping the relations between the parties. The available contractual tools played a fundamental role in mapping out the relationships between parties. In this paper, while briefly reviewing the historical trend, from the results of the reviews of the common frameworks of the agreements for joint development, several recommendations are presented for designing the local model.