اثر برخی ضدعفونی کننده‎ ها بر کنترل آلودگی ریزنمونه‌های شمشاد هیرکانی در شرایط درون شیشه‌ای

مقدمه و هدف: شمشاد هیرکانی با نام علمی buxus hyrcana pojark درختی همیشه‎سبز و بومی جنگل‌های هیرکانی در شمال ایران است که از جمله گونه‌های گیاهی در خطر انقراض محسوب می‎شود. تکثیر درون شیشه‎ای این گونه با ارزش می‎تواند از انقراض آن جلوگیری کند. وجود آلودگی‎های قارچی و باکتریایی از مشکلات اساسی کشت درون‎ شیشه‎ای شمشاد است که می‎تواند تکثیر این گونه را تحت تاثیر قرار دهد و از طرفی هزینه‎های بسیاری را در پی داشته باشد. در پژوهش حاضر کارایی ضدعفونی‌کننده‌های پرسیدین 15 درصد، پرسیدین آکوا، سوپر پرسیدین و پرسیدین پلاس در حذف آلودگی ریزنمونه‎های شمشاد هیرکانی در شرایط کشت درون شیشه‎ای در مقایسه با ماده ضدعفونی کننده‎ معمول (هیپوکلریت سدیم) مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش‎ها: آزمایش به‎صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. ابتدا به‎منظور اعمال پیش تیمار، ریزنمونه‎ها (سرشاخه و بذر) با آب معمولی و چند قطره مایع ظرفشویی به‎مدت پنج دقیقه جهت حذف آلودگی‎های سطحی مورد شستشوی اولیه قرار گرفتند. سپس، به‎مدت 10 دقیقه در قارچ‎کش بنومیل (1%) قرار داده شدند. بعد از آبشویی، در زیر هود استریل، ضدعفونی ریزنمونه‎ها با تیمارهای آزمایشی انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل ماده ضدعفونی کننده (پرسیدین 15%، پرسیدین آکوا، سوپر پرسیدین، پرسیدین پلاس (در غلظت‎های 0، 1، 2 و 4 درصد) در مقایسه با هیپوکلریت سدیم بودند. بعد از ضدعفونی ریزنمونه‎ها، مواد گیاهی بر روی محیط کشت موراشی و اسکوگ قرارگرفتند. برای اندازه‎‎گیری آلودگی، کشت‎ها در شرایط رشدی با دمای 1±25 درجه سانتی‎گراد با شدت نور 1000 تا 1500 لوکس 16 ساعت نور و 8 ساعت تاریکی قرار گرفتند. یافته‎ها: نتایج نشان داد که آلودگی‎های قارچی و باکتریایی در ریزنمونه بذر به‌طور معنی‎داری در مقایسه با ریزنمونه سرشاخه کاهش یافت. از طرفی در ریز نمونه سرشاخه، ماده استریل کننده سوپرپرسیدین کارایی بالایی (63 درصد) را در کاهش آلودگی از محیط کشت نشان داد و در ریز نمونه بذر بعد از سوپرپرسیدین، ماده استریل کننده آکوا پرسیدین کارایی مناسبی را در کاهش آلودگی از سطح بذور داشت (33 درصد). نتیجه‎گیری: به‎نظر می‎رسد برای ریزنمونه سرشاخه استفاده از ماده استریل کننده سوپر پرسیدین (2 درصد) و برای ریز نمونه بذر استفاده از سوپر پرسیدین (2 درصد) و همچنین آکوا پرسیدین (2 درصد) می‎تواند مفید واقع شود.  

the effect of some disinfectants on the contamination control of box tree explants under in vitro culture

introduction and objective: hyrcanian boxwood (buxus hyrcana pojark.) is an evergreen tree and native to the hyrcanian forests in northern iran, which is considred as one of the endangered plant species. in vitro propagation of this valuable species can prevent its extinction. the presence of fungal and bacterial contamination is one of the main challenges of in vitro culture of buxus hyrcana, which can affect the propagation of this valuable species and on the other hand, can lead to many costs. in the present study, the efficacy of 15% percidine, aqua percidine, super percidine and percidine plus in removing contamination from b. hyrcana explants was investigated under in vitro culture conditions compared to the usual method (using sodium hypochlorite).material and methods: the experiment was performed in factorial arrangement as a completely randomized design with 3 replications. first, for pre-treatment, explants (twigs and seeds) were washed with ordinary water and a few drops of dishwashing liquid for 5 minutes to remove surface contaminants. then, they were placed in benomyl fungicide (1%) for 10 minutes. after washing, under laminar airflow, sterilization of explants was performed with experimental treatments. experimental treatments included disinfectant (percidine 15%, percidine aqua, super percidine, percidine plus (at concentrations of 0, 1, 2, and 4%) which were compared with sodium hypochlorite. after sterilization of the explants, the plant materials were placed on murashige and skoog medium. to measure contamination, cultures were examined under growth conditions at 25±1 °c with a light intensity of 1000 to 1500 lux (16 hours light and 8 hours dark). results: the results showed that fungal and bacterial contamination in the seed explant was significantly reduced compared to the twig explant. on the other hand, super percidine sterilizer showed high efficiency (63%) in the twig explant in reducing contamination from culture medium. moreover, in seed explants, in addition to super percidine, aqua percidine sterilizer also showed high efficiency in reducing contamination from seed surface (33%). conclusion: therefore, it seems that the use of super percidine (2%) sterilizer can be useful for twig explants and both of super percidine (2%) and aqua percidine (2%) is suitable for seed explants.