واکنش رویشی درختان سپیدار (populus alba)، سنجد (elaeagnus angustifolia)، و گز (tamarix sp) به عوامل اقلیمی و دبی رودخانه در جنگل‎ های کران رودی اَرَس

مقدمه و هدف: مطالعات مقایسه‎ای جریانات آزاد و منظم رودخانه‎ای باعث افزایش درک ما از اثراث زیست محیطی رودخانه‎ها روی پوشش‎های گیاهی حاشیه آن می‎شود. مناطق کران رودی به طور ویژه نسبت به چرخه هیدرولوژیکی حساس هستند که این نکته به‎عنوان یک شاخص مناسب برای نشان دادن تغییرات زیست محیطی بکار می‎روند. با توجه به اینگه عناصر گیاهی جنگل‎های کران رودی تحت تاثیر نوسانات رودخانه و متغیرهای اقلیمی می‎باشد، پژوهش حاضر به‎دنبال بررسی میزان اثرگذاری فاکتورهای فوق بر روی رویش گونه‎های سپیدار، سنجد و گز، که از گونه‎های درختی و درختچه‎ای این جنگل‎هاست، می‎باشد. مواد و روش‎ ها: سه گونه درختی از جنگل های کران رودی ارس برای مطالعه در این تحقیق انتخاب شد. با استفاده مته سال سنج از پایه های قطور گونه های مورد مطالعه نمونه های رویشی استخراج گردید. حلقه های رویشی نمونه ها بعد از آماده سازی با استفاده از میز اندازه گیری lintab اندازه گیری و ثبت شد. مقادیر حلقه های رویشی بعد از تاریخ گذاری تطبیقی با استفاده از روش استانداردسازی گاه شناسی درختی برای هرگونه ایجاد شد که برای گونه سپیدار با طول 48 سال، گونه سنجد با طول 28 سال، گونه گز با طول 23 سال منحنی گاه شناسی درختی بدست آمد. یافته ‎ها: نتایج تجزیه و تحلیل همبستگی پیرسون نشان داد رویش گونه سپیدار واکنش منفی به بیشینه دمای هوای ماه شهریور، میانگین دمای هوا مرداد و شهریور داشت. گونه سنجد واکنش مثبت به میانگین دمای هوای اردیبهشت و واکنش منفی به کمینه دمای هوای مرداد داشت. شاخص رویشی گونه سنجد رابطه مثبتی با مقادیر دبی رودخانه در اسفند و رابطه منفی در شهریور نشان داد. بیشینه دمای هوای مهر و میانگین دمای هوای مهر و آذر قبل فصل رویشی تاثیر منفی بر گونه گز داشت. مجموع بارندگی آذر و بهمن قبل فصل رویش تاثیر مثبت و مجموع بارندگی شهریور فصل رویش و مجموع بارندگی ماه دی قبل فصل رویش رابطه منفی با رویش گونه گز به نمایش گذاشت. میانگین مقادیر دبی آذر رابطه عکسی را با رویش گونه گز نشان داد. نتیجه ‎گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد بالابودن دمای هوا، پایین بودن مقادیر بارندگی و دبی رودخانه در ماه‎های تابستان عامل بازدارنده رویش درختان محسوب می‎شود. شناخت تاثیر متغیرهای اقلیمی و نوسانات رودخانه‌ای روی جنگل های کران رودی می تواند در برنامه ریزی دقیق در احیاء، بازسازی و مدیریت آن نقش مهمی را ایفا نماید. با توجه به خشک سالی های اخیر و سدسازی روی رودخانه اَرَس در بالادست میزان آب جریانی رودخانه کاهش و منجر به کاهش سطح پوشش گیاهی در کرانه آن شده است؛ لذا ضروری است در انتخاب گونه های بومی در جنگل کاری ها عوامل تاثیرگذار مد نظر قرار گیرد.

growth response of poplar (populus alba), russian olive (elaeagnus angustifolia), tamarisks (tamarix sp) species to climate factors and river discharge in aras river riparian forest

introduction and objective: comparative studies of river flows increase our understanding of the environmental effects of rivers on the vegetation along its borders. the riverine areas are particularly sensitive to the hydrological cycle, which is used as a suitable indicator to show environmental changes. considering that the plant elements of the riparian forests are affected by river fluctuations and climatic variables. the current research focused on to investigate the effect of the climate factors and river discharge rate on the growth of white poplar (populus alba), russian olive (elaeagnus angustifolia), and tamarisks (tamarix sp) . material and methods: three species from riparian forest of aras selected for this research, after select trees, by using increment borer samples were extracted from the stem of the studied species. tree-ring width of samples were measured and recorded after preparation with using of lintab measuring table. after cross-dating tree-ring series of individual samples, final, create general chronology for per species by use of standardization methods and tree-ring chronology obtained for populus alba with 48 years, elaeagnus angustifolia with 28 years, and tamarix spp 23 years. results: investigating showed that populus alba had a negative correlation to the maximum temperature in september and the average temperature in august and september. the elaeagnus angustifolia had a positive correlation to the mean temperature in may and a negative to the minimum temperature in august. elaeagnus angustifolia showed a positive relationship with the river flow in march and a negative relationship in september. the maximum temperature in october and the average temperature in october and december before the growing season had a negative effect on the tamarisk radial growth. the total monthly precipitation in december and february before the growing season had a positive effect, and in september of the growing season and in january before the growing season showed a positive relationship with tamarisk. the discharge values in december showed a negative relationship with tamarisk. conclusion: the results of this research showed that the air temperature of the summer months and the low amount of rainfall and river flow in the dry months of the year are the factors that control of the growth of trees. understanding the impact of climatic variables and river fluctuations on riparian forests can play an important role in planning its restoration, rehabilitation and management. due to the recent droughts and the construction of dams on the aras river upstream, the amount of flowing water in the river decreases and leads to a decrease in the level of vegetation on its banks. therefore, it is necessary to consider affecting factors in the selection of native species in afforestation.