بررسی اثربخشی مناطق حفاظت شده در گستره جنگل های هیرکانی ایران

مقدمه و هدف: مناطق حفاظت شده به عنوان اصلی ترین ابزار در تلاش های جهانی برای حفاظت از تنوع زیستی محسوب می شود. اما بدلیل فقدان امکانات و تجهیزات کافی، بسیاری از مناطق حفاظت شده در عمل قادر به دست یابی به اهدف اولیه خود نیستند. بنابراین ارزیابی و تضمین اثر بخشی مناطق حفاظت شده برای حفظ تنوع زیستی بخصوص برای نقاط حساس زیستی و برای مدیریت بلند مدت آنها امری ضروری است. جنگل های هیرکانی یکی از قدیمی ترین جنگل های معتدل خزان کننده در دنیا محسوب می شود که بدلیل برخورداری از تنوع زیستی گیاهی و جانوری غنی در لیست سایت های میراث جهانی یونسکو قرار دارد. در سال های اخیر تنوع زیستی این جنگل ها بدلیل گسترش توسعه های انسانی مورد تهدید قرار گرفته است. بنابراین بررسی اثرات اندازه هر یک از فاکتورهای انسانی در روند این تغییرات، می تواند در اجرای بهتر سیاست های مدیریتی مناطق سودمند باشد.مواد و روش ها: در این پژوهش داده های مورد استفاده (فراوانی مرال) از آمار سرشماری ثبت شده در سازمان حفاظت محیط زیست و همچنین مصاحبه مستقیم با محیط بانان مناطق حفاظت شده بدست آمد. همچنین تغییرات کاربری اراضی (پوشش جنگل و کشاورزی) در طی دهه های (1989-2018 میلادی) در طول عرصه مناطق حفاظت شده مقایسه شدند. داده ها بر اساس مدل تعمیم یافته آنالیز شد و در نهایت با استفاده از معیار اطلاعات آکاییکه (qaicc) مدل های بهتر انتخاب شدند.یافته ها: نتایج نشان داد سالهای تغییرات در طول دوره مورد بررسی در بخش کشاورزی و جنگل معنی دار نبوده است. همچنین نتایج نشان داد حدود 747 فرد مرال (89-60495% ci) در 21 منطقه حضور دارند که حاکی از کاهش 59% نسبت به سال 1988 در اکثر مناطق می باشد. همین طور مقایسات آماری بیان می کند تعداد محیط بان اثر معنادار و مثبتی بر فراوانی جمعیت مرال در مناطق دارد (β = 0.26, 95%,ci (0.150.38), relative importance =1)، از سوی دیگر نتایج حاکی از آن است که مناطق حفاظت شده با عملکرد مطلوب سهم قابل توجهی در حفظ تنوع زیستی در گستره جنگل های هیرکانی دارند.نتیجه گیری: در راستای مطالعات انجام شده پیشنهاد می گردد مناطق حفاظت شده با تمرکز بر امنیت برای حضور گونه ها مورد توجه قرار گیرند و تلاش شود تا با افزایش ضمانت اجرایی قوانین نسبت به بهبود شرایط زیستگاه ها برای گونه های زیستی ارزشمند آن اقدام گردد.

Investigation the Effectiveness of Protected Areas in Hyrcanian Forests, Iran

Extended AbstractIntroduction and Objective: Protected areas (PAs) are considered as the main tool to protect biodiversity worldwide. However, due to the insufficient facilities and equipment, in practice, many PAs fail to achieve their basic conservation goals. Therefore, evaluating and ensuring the effectiveness of PAs to protect biodiversity, especially in biodiversity hotspots, and for their longterm conservation and management. The Hyrcanian forest is one of the ancient deciduous temperate and pristine forests in Northern Hemisphere, is listed as a UNESCO World Heritage Site due to its unique diversity of flora and fauna. However, due to the expansion of human development, these forests is threatened by various human activities. Then, assessing human threats is of paramount for better implementation of management policies in the region. Material and Method: We obtained red deer (Cervus elaphus maral) census data from the Iranian Department of Environment. We also conducted direct interviews with rangers across PAs in the study area. Moreover, we extracted land use change data (i.e., forest cover and cropland) for two decades (19892018). We applied a generalized linear model to analyse our data and selected our best models based on QuasiAkaike Information Criterion corrected for small sample size (QAICc) approach. Results: Our results show that the forest cover and cropland in two time points (years 1988 and 2018) across PAs did not significantly differ. Our results further showed that ~ 747 individual maral (95% CI = 604980) were counted across 21 regions, indicating a decline of 59% compared to 1988 across PAs. These results show that positive and significant impact rengers on the abundance and population structure of red deer (β = 0.26, 95%, CI ( 0.150.38), Relative importance =1), On the other hand, the results indicate that protected areas with good yields have a significant contribution to maintaining biodiversity in the Hyrcanian forests. Conclusion: In line with the studies, it is suggested that protected areas focus on security for the presence of species and try to improve habitat conditions for valuable species by increasing the enforcement of laws.