ارتباط بوم شناختی شیب و ارتفاع از سطح دریا با حضور گونه تیس (sorbus aucuparia l) در جنگل ارسباران

مقدمه و هدف: گیاه تیس یا بارانک برگ شانه ای (sorbus aucuparia l.)، یکی از گونه های دارویی و با ارزش جنگل شمال و ارسباران است. از لحاظ ویژگی های بوم شناختی کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اطلاعات اندک درباره گونه تیس و اهمیت بالای بوم شناختی این گونه و کمبود اطلاعات در زمینه رویشگاه های این گونه در ارسباران و خصوصیات کمی این گونه، این تحقیق بر آن است تا با افزایش اطلاعات مورد نیاز در این زمینه بتواند راهکارهای مدیریتی با تکیه بر اکولوژی این گونه ارائه نماید تا به بهبود وضعیت رویشگاهی این گونه منجر شود. مواد و روش ها: در منطقه مورد مطالعه 18 قطعه نمونه نیم هکتاری با ابعاد (100 ×50 متر) و در مجموع نه هکتار انتخاب و آماربرداری شد. انتخاب قطعات نمونه به صورت منظم تصادفی بود به طوری که قطعه نمونه اول به صورت تصادفی و قطعه نمونه های بعدی با فاصله 800 متر از همدیگر و در جهت شرقی پیاده شدند. آماربرداری از درختان موجود در قطعه نمونه به صورت صددرصد صورت گرفت تا بتوان درصد گونه تیس نسبت به سایر گونه های موجود در قطعات نمونه را تعیین نمود.یافته ها: وضعیت گونه های مشاهده شده در قطعات نمونه نشان داد که مجموعاً 20 گونه در منطقه وجود داشت. گونه های اوری (1018 پایه در هکتار)، هفت کول (290 پایه در هکتار) و ممرز (226 پایه در هکتار)، سه گونه مهم از لحاظ فراوانی در منطقه مورد مطالعه بود. گونه تیس به همراه گونه های ذکر شده در منطقه مشاهده شد و رتبه چهارم از لحاظ میانگین تعداد در هکتار (142 پایه در هکتار) نشان داد. میانگین قطر و ارتفاع پایه های اندازه گیری شده تیس به ترتیب برابر با 9/8 (6 ±) سانتی متر و 4/4 (1/8 ±) متر بود. بیشترین میزان تعداد در هکتار در شیب های کمتر از 40 درصد و در ارتفاع بالای 2200 متر از سطح دریا مشاهده شد. بیشترین قطر برابرسینه تیس 44 سانتی متر و بیشترین ارتفاع 14 متر اندازه گیری شد. از نظر آماری، اختلاف معنی داری در مقادیر قطر برابرسینه با کلاسه ه ای شیب مشاهده شد. برای مشخصه اختلاف ارتفاع درختان و فراوانی در هکتار با شیب زمین اختلاف معنی داری مشاهده نشد. همچنین بالاترین میزان تعداد پایه های تیس در هکتار در شیب های کمتر از 40 درصد و ارتفاعات بالای 2200 متر از سطح دریا مشاهده شد.نتیجه گیری: با استناد به نتایج، با توجه به نقش تیس در پایداری مناطق شیب دار و کاهش فرسایش، با افزایش مدت حفاظت و قرق گونه های با ارزش جنگل از جمله گونه های مختلف بارانک، نتایج بلند مدتی در امر حفاظت از بوم سامانه گیاهی ارسباران حاصل می شود.

Ecological Relationships of Slope and Elevation with Rowan (Sorbus aucuparia L.) in Arasbaran Forests

Extended Abstract Introduction and Objective: Rowan or mountain ash (Sorbus aucuparia) has been studied less in terms of biological and silvicultural characteristics. Given the little information about the rowan species and the high ecological importance of this species and the lack of information about the habitats of this species in Arasbaran and the quantitative characteristics of this species, this study aims to address the lack of information required about this species to provide management solutions and improve the habitat of this species. Material and Methods: In the study area, 18 halfhectare sample plots with dimensions (50 × 100 meters) and a total of nine hectares were selected and surveyed. The selection of sample pieces was systematic randomized so that the first sample pieces were randomly and the next sample plots were selected at a distance of 800 m from each other in the eastern direction. All trees in the sample plot were surveyed in order to determine the percentage of rowan species compared to other species in the sample plots.Results: Results showed that there were 20 species in the sample plots. Quercus macranthera (1018 stems per hectare), Viburnum lantana (290 stems per hectare) and Carpinus orientlais (226 stems per hectare) were the three most important species in terms of abundance in the study area. Sorbus aucuparia species was observed along with the mentioned species in the region and showed the fourth rank in terms of average density per hectare (142 stems per hectare). The average diameter at the breast height (DBH) and height of the measured tees stems were 9.8 ( ±6) cm and 4.4 ( ±1.8) meters, respectively. The highest number per hectare was observed on slopes less than 40% and at altitudes above 2200 meters above sea level. There was a significant statistically difference in the values ​​of DBH with slope classes. There was no significant difference between the height of trees and the frequency per hectare with the slope of the land. Conclusion: According to the results, considering the role of rowan in the stability of sloping areas and reducing erosion, by increasing the conservation period and exclosure of valuable forest species, including various species of Sorbus sp, longterm results will be accessible in the protection of Arasbaran plant ecosystem.