بررسی کیفی دانش سنتی و دانش رسمی بهره‌برداری از میوه بلوط ایرانی (Quercus Brantii Lindl.) در جنگل های زاگرس

مقدمه و هدف: دانش سنتی (traditional knowledge) دانشی است که به‌دلیل تجربه و سنت های مردم محلی یک منطقه و با استفاده از روش آزمون و خطا در آزمایشگاهی به نام طبیعت حاصل می شود. شناسایی دانش های سنتی مرتبط با جنگل در دهه های گذشته به‌ویژه در زمینه دستیابی به مدیریت پایدار جنگل و با هدف نهایی دستیابی به توسعه پایدار محلی، منطقه ای، ملی و جهانی اهمیت فراوانی پیدا کرده است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی دانش های سنتی مرتبط با بهره برداری از بذر بلوط ایرانی (quercus brantii lindl.) می باشد. مواد و روش ها: این پژوهش در دو سامان عرفی چیگو و بیدله واقع در بخش منج شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. اطلاعات مورد نیاز از جامعه محلی با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی و رویکرد شهرت با استفاده از 56 مصاحبه به‌دست آمد. نقش بذر درختان بلوط در مطالعات رسمی نیز جداگانه با استفاده از مطالعات کتابخانه ای بررسی شد تا ارزیابی دانش های سنتی بهره برداری از بذر این درختان نیز بررسی گردد. درنهایت، با استفاده از ارزیابی کیفی و تجزیه و تحلیل اثرات و پیامدها، ده معیار سنجش دانش های سنتی و دانش های رسمی و تفاوت بررسی در این دو دانش تشریح شد. یافته ها: ازجمله کاربردهای میوه بلوط که به‌تقریب در اکثر خانوارهای روستایی مناطق مورد مطالعه رواج دارد، استفاده از جفت بلوط برای تهیه مشک های مختلف است. از کاربردهای مختلف بلوط که عموماً توسط مردمان محلی ساکن زاگرس استفاده می شده ، می توان به مواردی از قبیل: نان بلوط، شیره بلوط، کباب بلوط و بلوط آب پز اشاره کرد. همچنین، شیره قهوه ای رنگی موسوم به عسل غزوله (qazūlah) در اواخر فصل تابستان و اوایل پاییز بر روی پیاله میوه تشکیل می شود که به آن مان شوکه اطلاق شده و مصرف خوراکی دارد.نتیجه گیری: نتایج نشان داد از آنجایی‌که یک دانش رسمی می تواند مبتنی بر نیازهای علمی باشد، سرعت تولید اطلاعات، حاکمیت مقررات علمی، دقت و صحت علمی و ارتباطات رسانه ای در راستای پژوهش‌های مرتبط با بذر درختان بلوط ایرانی می تواند از مزایای دانش رسمی در این فرآیند منظور شود (مشابه دیگر دانش های رسمی)، اما در سوی مقابل، دانش های سنتی به‌دلیل سازگاری با شرایط محلی و پذیرش اجتماعی می توانند زمینه را برای مدیریت مشارکتی در جنگل های زاگرس فراهم کنند.

Qualitative study of traditional and formal knowledge of acorn harvesting of Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) trees in the Zagros forests, Iran

Introduction and objective: Traditional knowledge is knowledge that is obtained due to the experience and traditions of the local people of a region and using the method of trial and error in a laboratory called nature. The identification of traditional forestrelated knowledge has become very important in recent decades, especially in the field of achieving sustainable forest management and with the ultimate goal of achieving sustainable local, regional, national and global development. The purpose of this study is to identify the traditional knowledge related to harvest of acorns of Quercus brantii Lindl.Material and methods: This research was carried out in two local regions of Chigo and Bidleh located in Monj section of Lordegan city in Chaharmahal and Bakhtiari province. The required information was obtained from the local community by reputation approach and using 56 interviews. The role of acorns in formal studies was also examined separately using library studies to evaluate the traditional knowledge of acorn harvesting of these trees. Finally, using qualitative evaluation and analysis of effects and consequences, ten criteria for measuring traditional and formal knowledge and the difference between the two knowledge were explained.Results: Among other uses of acorns which is almost common in most rural households in the study area the use of oak seeds (acorns) to prepare various muskets is common. The various uses of oak that are commonly used by local people living in the Zagros, such as: oak sap, oak kebab and boiled oak. Also, a brown colored juice called Qazūlah honey is formed on the fruit cup in late summer and early autumn, which is called Man Shocked .Conclusion: The results showed that since a formal knowledge can be based on scientific needs, the speed of information production, the rule of scientific regulation, scientific accuracy and media communication in line with research related to the seeds of Quercus brantii trees can be the benefits of formal knowledge. In this process (similar to other formal knowledge), but on the other hand, traditional knowledge due to adaptation to local conditions and social acceptance can provide the basis for participatory management in the Zagros forests.