القای پینه و باززایی لیلکی ایرانی (Gleditschia Caspica Desf.) در شرایط درون شیشه‌ای

مقدمه و هدف: لیلکی (gleditschia caspica desf.) یکی از گونه‌های درختی اندمیک جنگل‌های هیرکانی و جزء گونه های نادر در دنیا است. چرای بی رویه، بهره برداری بیش از حد میوه برای تعلیف دام و عدم استقرار زادآوری در بوم سازگان طبیعی، لیلکی را در خطر انقراض قرار داده است. در این پژوهش، شرایط القا پینه و باززایی لیلکی ایرانی تحت تنظیم کننده های رشد مختلف مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: برای این منظور، ریزنمونه های ساقه، هیپوکوتیل و ریشه از دانهال های استریل حاصل از بذر تهیه گردید. برای القای پینه از محیط کشت ms حاوی اکسین های iba، naa و 2,4d در سطوح غلظتی (0/5، 1/5، 3 و 4 میلی‌گرم بر لیتر) و سیتوکنین های tdz، 2ip، bap و kin در غلظت های (1/0، 5/0 و 1 میلی‌گرم در لیتر) استفاده گردید. برای باززایی از تنظیم کننده های رشد tdz و 2,4d در غلظت های ترکیبی 0/5، 1 و 2 میلی گرم در لیتر در محیط کشت پایه ms استفاده شد. برای ریشه زایی از محیط کشت نیم غلظت ms حاوی iba با غلظت یک میلی گرم در لیتر استفاده شد. مشخصه‌های درصد پینه زایی، وزن تر و خشک، مساحت بزرگترین سطح مقطع پینه، رنگ و نوع پینه و منحنی رشد پینه ها مورد مقایسه قرار گرفتند. همچنین درصد پرآوری مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که اثر ریزنمونه و نوع تنظیم کننده های رشد در سطح 99 درصد بر درصد پینه زایی دارای تفاوت معنی داری هستند. درصد پینه زایی در ریزنمونه ساقه به مراتب بیشتر از هیپوکوتیل و ریشه بود. اثر تنظیم کننده های رشد مختلف بر تمامی مشخصه های پینه ساقه دارای تفاوت معنی دار در سطح 99 درصد بود. نتایج نشان داد که در بین اکسین های مورد مطالعه 2,4d بیشترین و iba کمترین درصد پینه زایی را داشته است. همچنین در بین سیتوکنین های مورد مطالعه، kin کمترین و tdz بیشترین درصد پینه زایی را از خود نشان داد. منحنی رشد وزن تر و خشک پینه نیز نشان از بالا بودن عملکرد رشد پینه در 2,4d نسبت به دیگر تنظیم کننده های رشد داشت. نتایج باززایی نشان داد که میانگین شاخساره های نابجا تشکیل شده روی پینه و تعداد شاخه در هر تک پینه به طور قابل توجهی تحت تاثیر ترکیبات تنظیم کننده های رشد است (p˂ 0.5). نتیجه گیری: به طور کلی مطابق نتایج به دست آمده پیشنهاد می شود که برای باززایی غیرمستقیم لیلکی از محیط کشت ms حاوی 0/5 میلی گرم بر لیتر tdz و 5/0 میلی گرم بر لیتر 2,4d استفاده شود.

Callus Induction and Regeneration of Gleditsia caspica Desf in Iranian glass conditions

Gleditschia caspica Desf is one of the one of the tree species of the Hyrcanian forests. Extreme grazing, overexploitation of livestock, and the lack of natural regeneration system in diverse ecosystems have put Gleditsia caspica in danger of extinction. In this study, the conditions of the callus induction and regeneration were investigated under different growth regulators treatments. For this purpose, Stem, hypocotyl and root specimens were cut from sterile intact seedlings and considered as a separate explant. The MS medium supplemented with IBA, NAA and 2,4D at different concentrated levels (0.5, 1.5, 3 and 4 mg / l) and TDZ, 2ip, BAP and Kin at different concentrations (0.1, 0.5 and 1 mg/l) were used for callus induction. Growth regulators of TDZ and 2,4D on 0.5, 1 and 2 mg/l concentration in MS medium were used to regeneration. Regarding rooting, callusderived plantlets exposed to 5 micro;M IBA in MS media. The characteristics of callus percentage, fresh and dry weight, callus area, color, type and growth curve of calluses were compared. Also, the proliferation percentage and mean number of shoots in each explant were examined. The results showed that the effect of explants and hormone type on the callus induction percentage showed a significant difference at the level of 99%. The percentage of callus induction in the stem explants were much higher than that of the hypocotyl and roots. The effect of different hormones on all stem explant characteristics was significantly different at 99%. The results showed that the 2,4D yielded the highest and IBA resulted to the lowest percentage of callus induction among the studied auxins. Among the cytokines, Kin had the lowest and TDZ leads to the highest percentage of callus induction. The growth curve of fresh and dry weight in regenerated calli indicated the privilege of 2,4D compared to other hormones(P<0.05). In general, according to the obtained results, it is recommended to use MS + 0.5 mg/l 2.4D + 0.5 mg/l TDZ formula for indirect regeneration of Gleditschia caspica.