ساختار روشنه‌ها و ارتباط آن با وضعیت زادآوری در جنگل‌های راش منطقه هفت‌خال ساری

مقدمه و هدف: مطالعه و ارزیابی ساختار روشنه ها باعث ایجاد درک صحیحی از روند پویایی توده جنگلی و همچنین آشفتگی های طبیعی می شود که نقش مهمی در آینده مدیریتی بوم‌سازگان جنگل دارد. مطالعه حاضر به بررسی ارتباط ساختار روشنه ها با زادآوری در راشستان طبیعی جنگل هفتخال استان مازندران می پردازد. مواد و روش‌ها: بدین منظور ابتدا با جنگل گردشی، تمام روشنه‌های موجود در سطح منطقه شناسایی و ثبت شد. سپس روشنه ها در سه کلاسه کوچک (کمتر از 300 مترمربع)، متوسط (300 تا 600 مترمربع) و بزرگ (بیشتر از 600 مترمربع) کلاسه‌بندی و خصوصیات ساختاری روشنه از جمله فراوانی، شکل و مساحت محاسبه شد. مشخصه‌های قطر یقه، ارتفاع، نوع گونه، فراوانی نهال ها به تفکیک مراحل رویشی برای همه زادآوری ها در هر روشنه ثبت شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که 3/65 درصد منطقه مورد مطالعه را روشنه تشکیل می دهد. از نظر سطح، 85 درصد روشنه ها در کلاسه های کوچک و متوسط بود. ارتباط مساحت با محیط روشنه ها و همچنین بررسی شاخص کشیدگی میلر نشان داد که روشنه ها اکثرا دارای شکل بیضوی در روشنه های کوچک تا شکل دایره ای در روشنه های بزرگ هستند، به طوری که مقدار شاخص کشیدگی میلر در روشنه های کوچک، متوسط و بزرگ، به ترتیب 0/42، 0/59 و 0/86 بود. در بررسی مشخصه های تجدید حیات، 85 درصد زادآوری های موجود در روشنه ها مربوط به گونه راش بود. بیش‌ترین فراوانی زادآوری ها در مرحله رویشی خال با قطر کمتر از 5 سانتی متر و ارتفاع 4 تا 8 متر بودند که شروع رقابت برای نور، مهم ترین عامل در این مرحله است. همچنین مقایسات نشان داد فراوانی، رشد قطری و رشد ارتفاعی زادآوری ها با افزایش سطح روشنه به طور معنی داری کاهش می یابد و دلیل آن نیازهای بوم‌شناختی به ویژه سایه پسندی زادآوری های گونه راش است که روشنه های کوچک این شرایط را مهیا ساخته است.نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر این است که روشنه های کوچک تر از 600 مترمربع (روشنه های کوچک و متوسط) از شرایط مناسب تری برخوردارند و در مدیریت جنگل باید تا حد ممکن از ایجاد روشنه های بزرگ تر از 600 مترمربع اجتناب شود. نتایج مقاله حاضر مدیریت جنگل را در اجرای بهتر و قابل اعتماد برنامه‌ریزی ها همراه با حفظ پایداری بوم‌سازگان های جنگلی و همچنین منافع اقتصادی و اجتماعی آن یاری می‌کند.

Gap structure and its relationship with regeneration status in beech forests of Haftkhal region, Sari.

Introduction and objective: Studying and evaluating the canopy gaps structure provides an accurate understanding of the process of forest stands dynamics as well as natural disturbances that play an important role in the future management of the forest ecosystem. The purpose of this study was to investigate the relationship between gaps and quantitative and qualitative characteristics of regeneration in the natural forest of Haftkhal in Mazandaran province.Materials and method: For this purpose, gaps in the area were identified and recorded. Then the characteristics of collar diameter, height, seedling abundance in growth stages were recorded. According to the smallest and largest gap area, gaps divided into three classes of small (less than 300 m2), medium (300 to 600 m2), and large (more than 600 m2).Results: The results showed that gaps area was 3.65% of the total study area. In terms of area, 85% of the gaps were in small and mediumsized classes, which could indicate smallscale disturbances. The relationship between the gap area and perimeter and the study of Miller #39;s elongation index showed more elliptical shape in small gaps to a circular shape in large gaps. The value of the Miller elongation index in small, medium and large gap area classes was 0.42, 0.59 and 0.86, respectively. The results showed that 85% of the regenerations in the gaps were related to the beech species. The highest frequency of regenerations was in the pole stage with a diameter of less than 5 cm and a height of 4 to 8 meters, which is an essential factor in starting the competition for light. Comparisons also showed that the frequency, diameter growth, and height growth of regenerations decreased significantly with increasing canopy gap area due to ecological needs, especially shadetolerant growth of beech species, which provided by small canopy gap area.Conclusion: Finally, the results indicate that pathways smaller than 600 m2 have more suitable conditions and in forest management, the creation of gaps larger than 600 m2 should be avoided as much as possible.