ساختار افقی و عمودی جنگل های زاگرس شمالی در ارتباط با شیوه جنگلداری سنتی (مطالعه موردی: جنگل های هواره خول، شهرستان بانه)

ساختار جنگل، که با چیدمان فیزیکی درختان و تاج پوشش آنها توصیف می شود، ویژگی اساسی بوم نظام های جنگلی است که ارزیابی آن می تواند به عنوان شاخص مدیریت بوم نظام در نظر گرفته شود. در مطالعه پیش رو، ساختار افقی و عمودی قسمتی از جنگل های زاگرس شمالی مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور، جنگل های سامان عرفی روستای هواره خول در شهرستان بانه انتخاب و تعداد 60 قطعه نمونه مربع شکل به ابعاد 20 ×20 متر مربع به روش منظم - تصادفی در شبکه آماربرداری 300 ×200 متر در عرصه ای به مساحت 345 هکتار پیاده شد. در هر قطعه نمونه مشخصه های قطر برابر سینه تمامی درختان و جست های قطورتر از یک سانتی‌متر، ارتفاع درختان و جست ها، دو قطر بزرگ و کوچک تاج، طول تاج و مختصات مکانی درختان و جست گروه ها اندازه گیری شدند. جهت نمایش ساختار افقی و عمودی جنگل از نرم افزار svs استفاده شد و شاخص های آماری توده با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. پراکنش درختان و جست گروه ها در طبقات ارتفاعی نشان داد که ساختار جنگل هواره خول دو تا سه آشکوبه بوده و درختان و جست گروه ها بیشترین فراوانی را در آشکوب میانی و کمترین فراوانی را در آشکوب فوقانی دارند. بیشترین پراکنش درختان و جست گروه ها در جنگل هواره خول در طبقه ارتفاعی 42 متر بوده و بیش از 84 درصد پایه ها ارتفاعی کمتر از 4 متر دارند. بیشتر درختان و جست گروه ها دارای قطر برابر سینه کمتر از 10 سانتی‌متر بودند که بیانگر جوان بودن جنگل هواره خول با دامنه پراکنش قطری کم، و فراوانی کم پایه های قطور و مسن در جنگل می باشد. ساختار افقی جنگل نمایانگر لکه های خالی زیاد و عدم پیوستگی تاج پوشش در قسمت های نزدیک روستا بوده که میزان این لکه های خالی به تدریج و با نزدیک شدن به مرز سامان عرفی کاهش می یابد. نمایش ساختار عمودی جنگل نیز نشان می دهد که در مناطق نزدیک تر به مرکز روستا درختان و جست گروه ها بیشتر در آشکوب های میانی و تحتانی قرار گرفته اند و هر چه به فاصله از مرکز روستا افزوده می شود، حضور درختان در آشکوب فوقانی نیز بیشتر می شود. در مجموع ترسیم ساختار جنگل نشان داد که با فاصله گرفتن از مرکز روستا، مشخصه های قطر برابر سینه، ارتفاع و مساحت تاج پوشش درختان و جست گروه ها افزایش می یابند.

Horizontal and Vertical Structure of Northern Zagros Forests in Relation to Traditional Forestry System (Case study: Havare- Khol Forests)

Forest structure, as measured by the physical arrangement of trees and their crowns, is a fundamental attribute of forest ecosystems that its measurement can serve as indicators in ecosystem management. In this research, the horizontal and vertical structure of a part of the northern Zagros forests was studied. For this purpose, conventional region forests of Havarekhol village in Baneh city was selected and sixty 20 ×20 m2 plots in a grid of 200 ×300 m2 by randomizedsystematic method were established in an area of about 345 ha. In each plot, diameter at breast height of all trees and coppices thicker than 1 cm, height of trees and coppices, two crown diameters, crown height and spatial locations of all trees and coppices were measured. SVS software was used to display the horizontal and vertical structure of the forest, and stand statistical indices were analyzed using SPSS software. Distribution of trees and coppices in the height classes showed a twothree storied forest structure in HavareKhol with the highest abundance in the middle story and the lower abundance in the overstory. The highest distribution of trees and coppices in HavareKhol forest were within 24 m height class and more than 84% of stems had less than 4 m height. Most trees and coppices were less than 10 cm in diameter, indicating a young forest for HavareKhol with a low diameter distribution range, and a low abundance of thick and old stands in the forest. The horizontal structure of the forest showed large vacant patches and discontinuities of the canopy in the nearest villages that the amount of these empty spots is gradually diminishing as they approach the conventional region border. Also, the vertical structure of the forest shows that in the areas closer to the center of the village the trees and coppice shoots are more concentrated in the middle story and understory, and the greater the distance from the center of the village, the higher the presence of trees in the overstory. Overall, drawing the forest structure showed that with increasing distance from the center of the village, the diameter at breast height, height and area of canopy cover and coppice shoots increased.