اثر رهاسازی کوتاه مدت و بلندمدت از زراعت بر ترکیب پوشش گیاهی و بانک بذر خاک و مقایسه آن با جنگل کمتر دست خورده در ناحیه رویشی زاگرس

تخریب اراضی و ناهمگنی محیطی از عوامل موثر بر بوم سامانه های جنگلی سراسر دنیا و خصوصیات آنها است. با وجود نقش مهم بانک بذر خاک در احیای جوامع گیاهی تخریب یافته، مطالعات فلورستیک در بسیاری از بوم سامانه های خشکی تنها بر پوشش گیاهی روزمینی متمرکز بوده است. این تحقیق با هدف بررسی اثر تغییر کاربری اراضی از جنگل به زراعت و رهاسازی کوتاه مدت و بلند مدت از این اختلال بر پوشش گیاهی روزمینی و بانک بذر خاک در پارک جنگلی چغاسبز شهرستان ایلام می باشد. در مجموع 66 قطعه نمونه 1 متر × 1 متر به روش تصادفی سیستماتیک برای اندازه گیری پوشش گیاهی مستقر شد. برای تحلیل بانک بذر خاک، در اطراف هر قطعه نمونه یک نمونه خاک در سطح 20 سانتی متر × 20 سانتی متری با عمق 10 سانتی متر به صورت تصادفی برداشت شد. روش پیداش نهال (در گلخانه) و مقیاس فراوانی پوشش براون بلانکه به ترتیب برای مطالعه بانک بذر خاک و پوشش استفاده شد. نتایج نشان داد که در هر سه منطقه مورد مطالعه تعداد گونه های موجود در بانک بذر خاک نسبت به پوشش روزمینی کاهش پیدا کرده است. تروفیت ها شکل زیستی غالب در سه منطقه مورد مطالعه در هر دو پوشش روزمینی و بانک بذر خاک بودند. بررسی پراکنش جغرافیایی نیز در همه مناطق نشان داد که عناصر ایرانتورانی و ایران توران مدیترانه ای در پوشش سطحی و بانک بذر غالب هستند. تراکم بانک بذر خاک در کاربری زراعت بلندمدت کاهش معنی داری داشت. در طول محور های تحلیل تطبیقی متعارف (dca) بر اساس داده های بانک بذر و پوشش روزمینی دو ترکیب گیاهی مشخص در قالب دو گروه تفکیک شد. گروه اول شامل قطعات نمونه بانک بذر و پوشش روزمینی جنگل شاهد و منطقه رهاسازی بلندمدت و گروه دوم شامل قطعات نمونه بانک بذر و پوشش روزمینی رهاسازی کوتاه مدت از زراعت بودند. به نظر می رسد رهاسازی بلندمدت از زراعت با تکیه بر بانک بذر خاک می تواند در بازسازی و احیای پوشش گیاهی زیراشکوب و بازگشت به شرایط پیش از اختلال موثر باشد.

Influence of Short and Long Period Abandonment from Agriculture on Vegetation and Soil Seed Bank Composition Compared to Undisturbed Forest in Zagros Region

Land degradation and environmental heterogeneities are factors that affect forest ecosystems worldwide and their characteristics. Despite the significant role of soil seed bank to the rehabilitation of degraded plant communities, the floristic studies in many terrestrial ecosystems have focused only on aboveground vegetation. This study carried out to investigate the effect of landuse change from forest to agriculture and longterm and shortterm abundance of this disturbance on aboveground vegetation and soil seed bank in Cheghasabz forest park in Ilam County. A total of 66 sample plots (1 m × 1 m) were established using a random systematic method to measure the aboveground vegetation. For soil seed bank, around each of the sample plots, a sample 20 cm × 20 cm area to a depth of 10 cm randomly collected. The seedling emergence method (in greenhouse) and the BraunBlanquet coverabundance scale was used to study of soil seed bank and vegetation, repectively. The results showed that in all three studied areas, the number of species in the soil seed bank decreased compared to aboveground vegetation. The dominant life form in the three studied areas were therophytes for both the soil seed bank and aboveground vegetation. The phytocorya distribution of plant species in all land uses also showed that the elements of IranoTuranian and IranTouranMediterranean are dominant for both soil seed bank and aboveground vegetation. The density of soil seed bank decreased significantly in agricultural land use. Along DCA axes, based on soil seed bank and aboveground vegetation two distinct vegetation composition separated. The first group includes plots of the soil seed bank and aboveground vegetation in longterm abandoned lands and forest stands, and the second group consisted of seed bank and vegetation of shortterm abandoned lands. Longterm abandonment from agriculture as a management measure and relying on the seed bank can be efficient in restoration of vegetation and returning to predisturbance conditions.