تغییرپذیری عناصر غذایی خاک و پایداری خاکدانه در زمان های مختلف پس از آتش سوزی در جنگل های زاگرس (مطالعه موردی: جنگل های پاوه)

تغییرات عناصر غذایی و رطوبت خاک و همچنین پایداری خاکدانه ها چه در کوتاه مدت چه در بلند مدت پس از آتش سوزی به دلیل نقش مهمی که در رشد و تغذیه گیاه و جلوگیری از فرسایش خاک دارند از اهمیت بالایی برخوردار است. در این پژوهش برای اولین بار در ایران اثرات آتش سوزی در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت روی این ویژگی ها بررسی شد. در این راستا بخشی از جنگل های زاگرس که دارای سه جایگاه با زمان های مختلف آتش سوزی یک، سه و ده سال پس از آتش سوزی بود، انتخاب شد. برخی ویژگی های خاک شامل آبگریزی خاک و پایداری خاکدانه ها و غلظت عناصر غذایی پتاسیم، سدیم، کلسیم، فسفر، نیتروژن کل و ماده آلی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که یک و سه سال پس از آتش سوزی آبگریزی خاک به طور معناداری افزایش یافت. پایداری خاکدانه ها یک سال پس از آتش سوزی افزایش یافت و این افزایش در تیمار سه سال پس از آتش سوزی نیز مشاهده شد. ماده آلی، نیتروژن، پتاسیم و سدیم در تمامی دوره مطالعه کاهش معنادار در مقایسه با شاهد نشان دادند. تغییری در بافت خاک مشاهده نشد ولی ph و ec خاک در سال اول پس از آتش سوزی افزایش معنی داری نشان دادند. فسفر خاک یک و سه سال پس از آتش سوزی افزایش یافت اما ده سال پس از آتش سوزی کاهش یافت و به سطح قبل ازآتش سوزی بازگشت. کلسیم خاک یک، سه و ده سال پس از آتش سوزی نسبت به شاهد تغییر معناداری نداشت. یافته های این پژوهش حاکی از آن است با توجه به افزایش ویژگی آبگریزی خاک و در نتیجه افزایش آبشویی، عناصر خاک وابسته به زمان پس از آتش سوزی کاهش یافته و حاصلخیزی خاک را در بلندمدت تحت تاثیر قرار می دهد.

Variability of Soil Nutrients and Aggregate Stability in Different Times after Fire in Zagros Forests (Case Study: Paveh Forests)

The changes in soil nutrients and aggregate stability either in shortterm or in longterm after fire is very important in forest ecosystems due to their key role in plants growth and preventing soil erosion. In the present investigation the short, medium, and longterm effect of fire was surveyed on these properties for the first time in Iran. For this purpose a plot of Zagros forests was selected where included three places with 1, 3, and 10 years after fire (treatments). Soil water repellency (WR), aggregate stability (AS), soil nutrients such as N, P, K, Na, Ca, and soil organic matter (SOM) content were measured. Results showed that water repellency and aggregate stability was significantly increased in one and three years treatments compared to control part. A significant decrease was in SOM, N, K and N in all fire treatments compared to their control. No changes were observed in soil texture while soil pH and EC significantly increased one year after fire. Soil P was significantly increased 1 year after fire, however, it was significantly decreased in 3 and 10 years after fire compared to their control. In contrast, no significant changes were observed 1, 3 and 10 years after fire compared to their control. It was concluded that depending on the time after fire, the significance increase in water repellency and consequently nutrient leaching can result in loss of soil fertility in longterm.