اثربخشی درمان شناختی - رفتاری بر اهمال‌کاری تحصیلی و خودکارآمدپنداری دانش‌آموزان دختر

مقدمه و هدف: در پیشرفت و افت تحصیلی دانش آموزان عوامل متعدد زیستی، محیطی، شناختی، انگیزشی، فردی یا جمعی نقش دارند. در این ارتباط پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمان شناختی - رفتاری بر اهمال‌کاری تحصیلی و خودکارآمدپنداری دانش‌آموزان دختر انجام شد. روش: طرح پژوهش از نوع تجربی با پیش‌آزمون- پس‌آزمون و گروه گواه بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان دختر پایه یازدهم شهر رشت در سال تحصیلی 1397-1396 بود. نمونه‌ای به حجم 30 نفر با بیشترین نمرات اهمال‌کاری و کمترین نمرات خودکارآمدپنداری با روش نمونه گیری خوشه‎ای انتخاب شدند و در دو گروه (15 دانش آموز در هر گروه) آزمایش و گواه جای‌دهی شدند. سپس آخرین نسخه هنجارشده در ایران پرسشنامه های اهمال کاری تحصیلی سولومون و راث بلوم (1984) و خودکارآمدپنداری شرر (1982) در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون روی هر دو گروه آزمایش و گواه اجرا شد. پس از اجرای پیش‌آزمون، گروه آزمایش تحت هشت جلسه 45 دقیقه‌ای درمان شناختی- رفتاری الیس (2004) قرار گرفت. گروه گواه در طی فرایند پژوهش فقط آموزش‌های معمول مدرسه را دریافت می‌کرد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار spss16 و روش آماری کوواریانس تک‌متغیره تحلیل شد.یافته‌ها: نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که اثر درمان شناختی - رفتاری بر اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان با (15/61) f و خودکارآمدپنداری دانش آموزان با (7/64) f موثر بوده است (01 /0>p).نتیجه‌گیری: به‌طورکلی نتایج، حاکی از تاثیر معنادار درمان شناختی- رفتاری بر بهبود شاخص‌های روان شناختی دانش آموزان بود؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود از این روش برای کاهش اهمال‌کاری تحصیلی و بهبود خودکارآمدپنداری در مدارس و مراکز درمانی استفاده شود.  

the effectiveness of cognitive-behavioral therapy on academic procrastination and self-efficacy of female students

background and purpose: different biological, environmental, cognitive, motivational, individual, and collective factors affect the student’s academic achievement or failure. this study aimed to investigate the effectiveness of cognitive-behavioral therapy on academic procrastination and self-efficacy of female students.method: this research was experimental with pretest-posttest control group design. the population included all the female students at grade 11 in rasht during the academic year 2018-2017. a sample of 30 students with the highest academic procrastination score and lowest self-efficacy score were selected by cluster sampling and then assigned to the experimental and control groups (15 students per group). the most recent iranian standardized version of academic procrastination questioners of solomin& roth bloom (1984) and self-efficacy questionnaire of sherer (1982) were carried out on the groups at the pretest and posttest stages. after conducting the pretest, the experimental group underwent eight 45-sessions of ellis’s cognitive- behavioral therapy (2004), while the control group received no training except the routine school education.  data were analyzed by spss-16 and univariate covariance statistical method.results: findings showed that the cognitive-behavioral therapy was significantly effective on students’ academic procrastination (f=15.61, p<0.01) and students’ self-efficacy (f= 7.64 and p<0.01).conclusions: in general, results indicated that cognitive-behavioral therapy was significantly effective in improving the student’s psychological charectristics. therefore, it is suggested to use this method to decrease academic procrastination and to increase self-efficacy in schools and clinics.