اثربخشی برنامه مداخله ای مبتنی بر آموزش ارتباط کارکردی بر مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کودکان با اختلال طیف اوتیسم

زمینه و هدف: اختلال طیف اوتیسم، اختلالی عصب روان شناختی است که به صورت ثانویه به مشکلات در عملکردهای شخصی، اجتماعی، و تحصیلی منجر می شود. از این جهت پژوهش حاضر با هدف تدوین و اثربخشی برنامه مداخله ای مبتنی بر آموزش ارتباط کارکردی در مهارت های اجتماعی و ارتباطی کودکان با اختلال طیف اوتیسم انجام شد. روش: این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری تمامی کودکان با اختلال طیف اوتیسم سطح یک 4 تا 8 سال شهر تهران در سال 1398 و والدین آنان بود. از جامعه آماری مورد نظر تعداد 30 کودک مبتلا به اوتیسم سطح یک با استفاده از معیارهای مختلف از کلینیک پدیده به صورت هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی ساده در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش برنامه مداخله ای را در قالب پانزده جلسه دریافت کرد و گروه گواه برنامه های معمول مرکز توانبخشی را دریافت کردند. ابزار گردآوری داده ها شامل مقیاس رتبه بندی اوتیسم گیلیام (جیمز و گیلیام، 2003)، پرسشنامه غربالگری اوتیسم با سطح یک و آسپرگر (اهلر و گیلبرگ، 1993)، و فهرست ارزشیابی اوتیسم (ریملند و ادلسون، 1999) بودند. در نهایت داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری و آزمون t همبسته با آلفای تعدیل یافته توسط نرم افزار spss26 تحلیل شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد برنامه مداخله ای مبتنی بر آموزش ارتباط کارکردی در مهارت های اجتماعی و ارتباطی کودکان با اختلال طیف اوتیسم اثربخشی معناداری داشت (p<0/01). اندازه اثر برای مولفه های مهارت های اجتماعی(0/87) و مهارت های ارتباطی (0/92) بود. همچنین نتایج ازمون t همبسته نشان داد تاثیر برنامه آموزش ارتباط کارکردی در مرحله پیگیری نیز در مولفه های مهارت های اجتماعی و ارتباطی اثربخش و پایدار بوده است. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که مهارت های اجتماعی و ارتباطی در کودکان اوتیسم را می توان با آموزش، ارتقا داده و همچنین از برنامه درمانی مبتنی بر آموزش ارتباط کارکردی می توان به عنوان یک مداخله اثرگذار در بهبود مهارت های اجتماعی و ارتباطی در کودکان با اختلال طیف اوتیسم استفاده کرد.

the effectiveness of an intervention program based on functional communication training on the social and communication skills of children with autism spectrum disorder

background and purpose: autism spectrum disorder is a neuropsychological disorder that causes difficulties in social and intellectual functioning. in order to design an effective intervention program based on functional communication training in the social and communication skills of children with autism spectrum disorder, the current study was done.method: in terms of purpose, this research was pragmatic, and its method of data collection was semi-experimental, with a pre-test, post-test, and follow-up plan for the control group. in 2018, the statistical population consisted of all children with autism spectrum disorder level 1 between the ages of 4 and 8 in tehran, as well as their parents. thirty children with autism spectrum disorder, level 1, were selected on purpose using different criteria from the padideh clinic and randomly assigned to two experimental and control groups. the experimental group received fifteen sessions of the intervention program, while the control group received the standard programs of the rehabilitation center. the gilliam autism rating scale (james and gilliam, 2003), the autism spectrum screening questionnaire (assq; ehler and gilberg, 1993), and the autism treatment evaluation checklist (atec; rimland and edelson, 1999) were utilized to collect data. the data were then analyzed using spss 26’s multivariate covariance analysis and a t-test correlated with a modified alpha.results: the intervention program based on functional communication training significantly improved the social and communication skills of children with autism spectrum disorder (p<0.01). the effect size was for the social skills (0.87 points) and communication skills (0.92 points) components. in addition, the findings of the paired sample t-test indicated that the effect of the functional communication training program on the social and communication skills components throughout the follow-up phase was successful and consistent.conclusion: according to the research findings, it can be concluded that training can improve the social and communication skills of autistic children, and that a treatment program based on functional communication training can be utilized as an effective intervention to develop these skills.