اثربخشی درمان مبتنی بر ذهن آگاهی و تغییر بر تکانشگری و رفتارهای خطرپذیری در نوجوانان با اختلال نارسایی توجه - فزون کنشی

زمینه و هدف: اگرچه برای بهبود نشانه های مرضی اختلال نارسایی توجه-فزون کنشی مداخلاتی طراحی شده است، با وجود این برای کاهش تکانشگری و رفتارهای خطرپذیری، اقدامات درمانی امیدوارکننده ای انجام نشده است. در همین زمینه این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی یک مداخله مبتنی بر ذهن آگاهی که اخیراً برای بهبود تکانشگری و رفتارهای خطرپذیری در نوجوانان با اختلال نارسایی توجه- فزون کنشی انجام شد. روش: این مطالعه از نوع آزمایشی تک بررسی با خطوط پایه چندگانه و دوره پیگیری است. نمونه مورد مطالعه شامل 4 نوجوان با اختلال نارسایی توجه- فزون کنشی در دامنه سنی 15 الی 18 سال بود که از یک مرکز درمانی جامع در شهر رشت در سال 1399-1400 با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای اندازه گیری متغیرهای پژوهش از مقیاس تکانشگری بارت (پاتن و همکاران، 1995) و مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی (زاده محمدی و همکاران،1390) استفاده شد. درمان مبتنی بر ذهن آگاهی و تغییر در قالب 12 جلسه هفتگی 45 دقیقه ای اجرا شده و هر جلسه شامل یک تمرین ذهن آگاهی 3 تا 16 دقیقه ای و نیز مرور تمرین خانگی و ارائه تکلیف خانگی جدید بود. از اندازه اثر، تغییر پایا، و درصد داده های غیرهمپوش برای ارزیابی معناداری آماری؛ و از درصد بهبودی برای ارزیابی معناداری بالینی استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که بر طبق سه شاخص تغییر پایا، اندازه اثر، و درصد داده های غیرهمپوش، اثربخشی این مداخله در کاهش تکانشگری و خطرپذیری از نظر آماری معنادار بود، اما شاخص درصد بهبودی نتوانست معناداری بالینی آن را نشان دهد. نتیجه گیری: بر اساس یافته های به دست آمده می توان نتیجه گیری کرد که درمان مبتنی بر ذهن آگاهی و تغییر با تاثیر گذاشتن بر آگاهی از تجربه حال حاضر و تقویت مدیریت هیجان ها، قابلیت آن را دارد که تکانشگری و رفتارهای خطرپذیری را در نوجوانان با اختلال نارسایی توجه-فزون کنشی کاهش دهد.

the effectiveness of mindfulness and modification therapy on impulsivity and risk-taking behaviors in adolescents with attention deficit-hyperactivity disorder

background and purpose: despite interventions designed to reduce symptoms of attention deficit hyperactivity disorder (adhd), no effective treatments have been identified that effectively decrease impulsivity and risk-taking behaviors. in this regard, this study aimed to determine the effectiveness of a mindfulness-based intervention that has recently been introduced to improve impulsivity and risk-taking behaviors in adolescents with adhd.method: the present research was a single-subject experimental study with multiple baselines and follow-up. the study sample consisted of four adolescents with adhd in the age range of 15 to 18 years who had been randomly selected from a clinical center in rasht in 2020-2021. to measure the research variables, the barratt impulsivity scale (patton et al., 1995) and the iranian adolescents risk-taking scale (zadeh mohammadi et al., 2011) were used. the mindfulness and modification treatment (mmt) was implemented in 12 weekly 45-minute sessions, each of which included a 3 to 16-minute mindfulness exercise and a review of previous homework and presentation of new homework. the effect size, reliable change, and percentage of non-overlapping data were used to assess statistical significance; improvement percentage was used to assess clinical significance. results: the findings showed that according to three indices of reliable change, effect size, and percentage of non-overlapping data, the effectiveness of this intervention in reducing impulsivity and risk-taking behaviors was statistically significant, but the improvement percentage index could not show its clinical significance.conclusion: according to the findings, it can be concluded that mmt by affecting awareness of present experience and strengthening emotion regulation can reduce impulsivity and risk-taking behaviors.