اثربخشی روان‌درمانی مثبت‌گرا بر فشار مراقبتی و خودانتقادی مادران دارای کودک کم‌توان ذهنی خفیف

زمینه و هدف: درصد قابل توجهی از خانواده های ایرانی دارای کودک کم توان ذهنی با مشکلات متعددی مانند اختلالات خواب، بیقراری، اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی، پرخاشگری، خودجرحی، و اختلالات شخصیت مواجه هستند. در این راستا پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی روان درمانی مثبت گرا بر فشار مراقبتی و خودانتقادی مادران دارای کودک کم توان ذهنی خفیف انجام شد. روش: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری با گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه این پژوهش شامل تمامی مادران دارای فرزند کم توان ذهنی مشغول به تحصیل در مدارس استثنایی شهرستان قائم شهر در سال تحصیلی 1398-1397 بودند که از بین آنها 30 مادر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب، و به روش تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر یک 15 نفر) جای دهی شدند. شرکت کنندگان گروه آزمایش تحت روان درمانی مثبت گرا در 8 جلسه 90 دقیقه ای قرار گرفتند، در حالی که گروه کنترل مداخله ای دریافت نکردند. ابزار گردآوری داده ها شامل سیاهه فشار مراقبتی چندبعدی (نواک و گاست، 1989) و مقیاس سطوح خودانتقادی (تامسون و زاروف، 2004) بود. داده ها توسط نسخه 22 نرمافزار spss و با استفاده از تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر آمیخته تحلیل شدند. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد روان درمانی مثبت گرا بر کاهش ابعاد فشار مراقبتی (f2,24=25/791), p<0/001) و کاهش ابعاد خودانتقادی (f2,27=29/465), p<0/001) در مادران دارای کودک کم توان ذهنی موثر است. در مرحله پیگیری در همه متغیرها غیر از خودانتقادی مقایسه ای، ثبات درمان وجود داشت. نتیجه گیری: مداخله مثبت گرا با گسترش دیدگاه فردی مادران دارای کودک کم توان ذهنی نسبت به موضوعات مختلف مانند عواطف منفی، هیجانات ناخوشایند و خودمختاری، به تغییر نگرش آنها و در نتیجه تقویت هیجانات مثبت در آنها کمک کرد که در نتیجه موجب کاهش فشار مراقبتی و خودانتقادی در آنها شد.

the effectiveness of positive psychology on caregiver burden and self-criticism in mothers of children with mild intellectual disabilities

background and purpose: a considerable percentage of families in iran have children with intellectual disabilities who have various problems, including sleep disorders, attention-deficit/hyperactivity disorder (adhd), aggression, self-injury, and personality disorders. this study investigates the effectiveness of positive psychology on caregiver burden and self-criticism in mothers of children with mild intellectual disabilities.methods: this is a semi-experimental study that includes a pre-test post-test control group design with follow-up. the study population includes all mothers of children with mild intellectual disabilities who were studying in special needs schools in qaem shahr province from 2018 to 2019. a total of 30 subjects were selected through purposeful sampling and randomly divided into the control group (n=15) and the experimental group (n=15). eight 90-minute sessions of intervention were conducted with the experimental group. the control group received no intervention. the data were collected by applying the multidimensional caregiver burden inventory by novak and cast (1989), and the levels of self-criticism scale by tampson and zarof (2004). data were analyzed by spss 22 using the repeated-measures analyses of variance (anova).findings: the findings showed that positive psychology was associated with reduced caregiver burden dimensions (p>0.001) (f2.27=25.791) and self-criticism dimensions (p>0.001) (f2.27=29.465) in mothers of children with intellectual disabilities. except for comparative self-criticism, the consistency of treatment was observed with other variables in the follow-up.conclusion: through the use of positive psychology interventions, the mothers were able to change their attitudes toward multiple issues, including negative emotions, unpleasant emotions, and self-determination, leading to a reduction in caregiver burden and self-criticism.