نارساخوانی و توانایی‌های دیداریفضایی: مروری انتقادی از پژوهش‌های نوینِ تفاوتمحور

زمینه و هدف: بیشتر پژوهش ها درباره شناسایی مشکلات نارساخوانی از ابتدا تاکنون، مبتنی بر روی آورد پزشکی و آسیب محور بوده است که همگی بر وجود نقص و اختلال تاکید دارند. اما از چند دهه گذشته پژوهش هایی رو به گسترش است که تاکید دارند نارساخوانی لزوما ً به معنای نقص و آسیب نیست، که شکل متفاوتی از کارکردهای ذهنی پردازشی است و در گوناگونی عصب شناسی ریشه دارد؛ به ویژه این که افراد نارساخوان از استعدادهای دیداری فضایی متفاوت و حتی برتری برخوردارند. با این حال داده های تجربی محدود در زمینه توانایی های دیداری نارساخوان ها نتایج متناقضی را ارائه داده اند. هدف پژوهش حاضر بررسی این موضوع با تمرکز بر پژوهش های مربوط به تفاوت های پردازش های دیداری فضایی و وجود/عدم وجود این توانمندی ها در افراد نارساخوان بود.روش: این پژوهش از نوع مطالعه توصیفی مروری انتقادی است. ابتدا جستجوی گسترده ای در پایگاه های اطلاعاتی علمی sid, magiran, ensani, civilica, web of science, eric, ebsco, sciencedirect, pubmed, psych info and google scholar, با کلید واژه های نارساخوانی، اختلال خواندن، ناتوانی خواندن، تجسم فضایی، توانایی دیداریفضای، خلاقیت و نارساخوانی، مهارت های غیرکلامی، گوناگونی عصب شناسی، و روی آورد تفاوت محور انجام شد. پس از مطالعه و بررسی اولیه 124 مقاله و سپس با حذف مطالعات نامرتبط، 28 مقاله با روش پریزما به مرحله تحلیل وارد شد. یافته ها: بررسی مقالات منتخب نشان داد در 18 مطالعه (20.5 درصد) عملکرد افراد نارساخوان از افراد غیرنارساخوان بالاتر بود. در 36 مطالعه (40.9درصد) تفاوت عملکرد دیداری فضایی بین افراد نارساخوان و غیرنارساخوان معنادار نبود و عملکرد گروه نارساخوان معادل با افراد غیرنارساخوان بود. در 34 مطالعه (38.6 درصد) عملکرد افراد نارساخوان پایین تر از غیرنارساخوان بود.نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد که عملکرد نارساخوان ها در درک کلی تصویر، تجسم کلی اشکال پیچیده و اشکال نامعمول نسبت به غیرنارساخوان بهتر بود و زمان واکنش سریع تری نشان داده اند. اما شواهد کمی در حمایت از وجود توانمندی های دیداری فضایی در همه زمینه ها در افراد نارساخوان وجود دارد. درمجموع با وجود محدودیت های پژوهشی مانند انتخاب نمونه هایی از گروه های سنی، تحولی و آموزشی متفاوت؛ یکسان نبودن روش ها؛ و ابزارهای سنجش به کار رفته در هر پژوهش، رسیدن به نیمرخ شناختی دقیق تر از نقاط قوت و ضعف نارساخوان ها، نیازمند پژوهش های بیشتری است.

Dyslexia and the Visual Spatial Talents: A Critical Review of New Difference Oriented Research

Background and Purpose: Since the beginning of the identification of dyslexia problems, most research in this field has been based on medical and deficitoriented approaches, all of which emphasize mostly on the existence of defects and disorders. However, over the past few decades, several studies have shown that dyslexia does not necessarily mean impairment but it is a different form of mental processing that is rooted in a diverse neurological functioning. Some findings specifically propose that individuals with dyslexia have different and even some superior visualspatial talents. However, the limited experimental evidence has yielded conflicting results. The aim of the present study was to investigate this issue by focusing on the research on the differences between visualspatial processing and the existence/lack of such capabilities in individuals with dyslexia.Method: This research is a kind of descriptivecritical review study. Extensive searches were performed in Iranian and international databases, including SID, Magiran, Ensani, Civilica, Web of Science, ERIC, EBSCO, ScienceDirect, PubMed, Psych INFO and Google Scholar, using the following keywords: dyslexia, reading disorder, reading disability, visualspatial perception, visualspatial ability, creativity in dyslexia, nonverbal skills, neurodiversity, and differenceoriented approach. After preliminary study of 124 papers, the unrelated studies were excluded, and 28 papers entered the analysis stage. Data were analyzed by PRISMA model.Results: Examination of selected papers showed that in 18 tests (20.5%) the performance of participants with dyslexia was higher than their nondyslexia counterparts. In 36 tests (40.9%) the difference in visualspatial performance between dyslexia and nondyslexia group was not significant, and the performance of dyslexic group was equivalent to that of nondyslexic group. Results of 34 tests (38.6%) showed that dyslexic group had a lower performance compared to the nondyslexic participants.Conclusion: The findings show that the performance of the dyslexics was better in the overall understanding of the whole image, holistic processing, and representation of complex and impossible figures, and they showed a faster reaction time. But there is little evidence to support the existence of visualspatial talents in all the visual perceptual areas among individuals with dyslexia. Finally, with various research limitations such as the selection of samples with different developmental and training levels and from various age groups, the different methodologies, and the assessment tools used in each study, achieving a more accurate profile of the cognitive strengths and weaknesses of individuals with dyslexia requires further research.