مقایسه اثربخشی مدل درمان پاسخ‌محور و مدل درمان و آموزش کودکان با اختلال اوتیسم وناتوانی‌های مرتبط با آن با تاکید بر یکپارچگی حسی بر کنش‌های اجرایی دانش‌آموزان با اختلال طیف اوتیسم

زمینه و هدف: اختلال طیف اوتیسم، نوعی اختلال عصبی تحولی است که جنبه های مختلف تحول کودک را تحت تاثیر منفی قرار می دهد. نارسایی در کنش های اجرایی یکی از نشانه های کودکان با اختلال طیف اوتیسم است. هدف این مطالعه مقایسه اثربخشی مدل درمان پاسخ محور و مدل درمان و آموزش کودکان مبتلا به اوتیسم و ناتوانی های مرتبط با آن بر کنش های اجرایی دانش آموزان با اختلال طیف اوتیسم است.روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون با دو گروه آزمایش و یک گروه گواه و مرحله پیگیری انجام شد. 36 دانش آموز با میزان شدت اختلال اوتیسم متوسط به بالا (21 پسر و 15 دختر) با دامنه سنی 8 تا 12 سال پس از غربالگری با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و به منظور تعدیل حواس 16 جلسه تمرینات مربوط به یکپارچگی حسی را دریافت کردند. سپس به صورت تصادفی در 1 گروه گواه (7 پسر و 5 دختر) و دو گروه آزمایش شامل مدل درمان پاسخ محور (8 پسر و 4 دختر) و مدل درمانی و آموزشی (6 پسر و 6 دختر) جایدهی شدند. آزمودنی های گروه آزمایش به مدت 20 جلسه 45 دقیقه ای، تحت مداخله قرار گرفتند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه رتبه بندی رفتاری کنش های اجرایی (جیویا، 2000) و پرسشنامه سنجش دامنه اوتیسم (اهلر و گیلبرک، 1993) بودند. از آزمون تحلیل واریانس با تکرار سنجش برای تحلیل نتایج استفاده شده است.یافته ها: نتایج نشان داد که مدل درمان پاسخ محور بر مولفه های بازداری، تغییر توجه، مهار هیجان، و آغازگری؛ و مدل درمانی و آموزشی بر مولفه های سازمان دهی مواد، حافظه کاری، نظارت، و برنامه ریزی، اثربخشی بیشتری دارند. همچنین نتایج در مرحله پیگیری بعد از دو ماه، پایدار مانده است.نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت که مدل درمان پاسخ محور باعث تعامل بهتر فرد با محیط و افزایش حرمت خود می شود و مدل درمانی و آموزشی، تصویرسازی و ارتباط بیشتر دانش آموز با محیط فیزیکی و همچنین تعدیل حواس را فراهم می کند.

Comparison of the Effectiveness of Pivotal Response Treatment Model and TherapeuticEducational Model for Children with Autism and Related Disabilities with Emphasis on Sensory Integration on the Executive Functions of Students with Autism Spectrum Disorder

Background and Purpose: Autism Spectrum Disorder (ASD) is a neurodevelopmental disorder that negatively affects different dimensions of child development. Executive dysfunction is one of the symptoms of ASD. This study aimed at comparing the effectiveness of the pivotal response treatment (PRT) model and the therapeuticeducational model for children with autism and related disabilities (TEACCH) on the executive functions of students with autism spectrum disorder.Method: The present research was a quasiexperimental study with pretestposttest design including two experimental groups and a control group and followup stage. Thirtysix students with ASD of moderate to high level (21 boys and 15 girls) were selected by purposive sampling and received 16 sessions of sensory integration activities for sensory adaptation. Then, they were randomly placed in one control group (7 boys and 5 girls) and two experimental groups (PRT model: 8 boys and 4 girls and TEACCH model: 6 boys and 6 girls). The participants of the experimental group underwent the intervention for twenty sessions of 45 minutes. Behavior Rating Inventory of Executive Function (Gioia, 2000) and Autism Spectrum Screening Questionnaire (Ehlers & Gillberg 1993) were used to collect the data. Results were analyzed by repeated measures analysis of variance.Results: The results showed that the PRT model was more effective on the components of inhibition, attention change, emotional control, and initiation, while the TEACCH model was more effective on the components of material organization, working memory, monitoring, and planning. The results remained constant in the twomonth followup phase.Conclusion: Results of the present study indicate that PRT model leads to better interaction with the environment and increases the individual selfesteem, while the TEACCH model provides the ground for more visualization and communication with the physical environment as well as for sensory modulation.