مقایسه اثربخشی توانبخشی شناختی و نوروفیدبک بر بهبود کنش های اجرایی کودکان مبتلا به نارساخوانی

زمینه و هدف: نارساخوانی به عنوان یکی از شایع ترین اختلالات یادگیری، علت بسیاری از موارد افت تحصیلی دانش آموزان دبستانی است. روش های مختلفی در سال های اخیر برای درمان این اختلال در سطوح پژوهشی و بالینی مورد استفاده قرار گرفته است که پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی توانبخشی شناختی و نوروفیدبک بر بهبود کنش های اجرایی کودکان با اختلال نارساخوانی انجام شد.روش: روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمونپس آزمون با گروه گواه و پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی کودکان پسر 8 تا 12 ساله مبتلا به نارساخوانی مراجعه کننده به مراکز ناتوانی های یادگیری ناحیه سه شهر تهران در سال 1398 تشکیل می دادند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، 36 دانش آموز انتخاب، و در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه (12 دانش آموز در هر گروه) به صورت تصادفی جایدهی شدند. برای یک گروه آزمایش، مداخله توانبخشی شناختی در 11 جلسه 60 دقیقه ای؛ و برای گروه آزمایش دوم، مداخله نوروفیدبک در 30 جلسه 45 دقیقه ای اجرا شد؛ این در حالی است که افراد گروه گواه هیچ مداخله ای دریافت نکردند. هر سه گروه در مراحل پیش آزمون، پس آزمون، و پیگیری دو ماهه، مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از آزمون رسمی خواندن و نارساخوانی نما (کرمی نوری و مرادی، 1387) و فرم کوتاه پرسشنامه درجه بندی رفتاری کنش های اجرایی (جرارد و همکاران، 2000)؛ و برای تحلیل داده های به دست آمده از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد.یافته ها: نتایج تحلیل داده ها نشان داد که تاثیر توانبخشی شناختی و نوروفیدبک بر بهبود مولفه های کنش های اجرایی در هر دو مرحله پس آزمون و پیگیری مجدد، معنادار است (p<0/05). همچنین نتایج نشان داد که بین تاثیر این دو شیوه در مولفه های کنش های اجرایی، تفاوت معنادار وجود ندارد (p>0/05)؛ اما بین نمرات هر دو گروه آزمایش با گروه گواه، تفاوت معنا دار مشاهده شد (p<0/05).نتیجه گیری: بر اساس یافته های این مطالعه می توان نتیجه گیری کرد که توانبخشی شناختی با ارتقای توانایی های ذهنی و شناختی، و روش نوروفیدبک با ارائه پسخوراندهای مثبت و منفی به آزمودنی و تقویت مهارت خودنظم جویی، در بهبود کنش های اجرایی کودکان نارساخوان موثر است.

Comparison of the Effectiveness of Cognitive Rehabilitation and Neurofeedback on Improving the Executive Functions in Children with Dyslexia

Background and Purpose: Dyslexia as one of the most prevalent learning disabilities may cause many cases of academic failure in primary school students. During the recent years, several research and clinical methods have been used to treat children with this disability. Present study was conducted to compare the effectiveness of cognitive rehabilitation and neurofeedback on improvement of executive functions in children with dyslexia.Method: This research was a quasiexperimental study with pretestposttest control group design with 2month followup period. The study population included all the 8 to 12year old children with dyslexia who had referred to centers for learning disability in District 3 of Tehran in 2019, among which a sample of 36 students were selected by purposive sampling and then randomly assigned to one of the two experimental groups or the control group. One of the experimental groups received eleven 60min sessions of rehabilitation with working memory training software and the second experimental group received thirty 45 min sessions of neurofeedback intervention, whereas the control group received no intervention. All the three groups were assessed at the stages of pretest, posttest, and twomonth followup period. To collect the data, Reading and Dyslexia Test (Karami Nouri & Moradi, 2008) and Behavior Rating Inventory of Executive Function (Gerard et al., 2000) were used. Repeated measures analysis of variance were used to analyze the data.Results: Results of data analysis indicated that cognitive rehabilitation and neurofeedback were significantly effective in improving the components of executive functions at both pretest and posttest stages (P<.05). Also, comparison of means showed that there was no significant difference between the cognitive rehabilitation and neurofeedback in terms of their effects on the components of executive functions (P>.05). However, scores of the experimental groups were significantly different from those of the control group (P<0.05).Conclusion: Based on the findings of this study, it can be concluded that cognitive rehabilitation by promoting the mental and intellectual abilities, and neurofeedback by providing positive and negative feedbacks and reinforce selfregulation can be effective in improving executive functions in children with dyslexia.