اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر خودمهارگری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان با سطح اضطراب امتحان بالا و پایین

زمینه و هدف: از آنجا که دانش آموزان به عنوان هسته اصلی نظام آموزشی هستند، باید متغیرها و مولفه های مربوط به سلامت روانی آنان با حساسیت و توجه بیشتری مورد توجه قرار گیرد. خودمهارگری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان به عنوان شاخص های مهم مرتبط با سطح اضطراب در مطالعات مختلف شناسایی شده اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر خودمهارگری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان انجام شده است.روش: در این پژوهش از روش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون و پس آزمون با دو گروه گواه و دو گروه آزمایش استفاده شده است. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی شهرستان ساری بود که در سال 1396 مشغول به تحصیل بودند. حجم نمونه شامل 40 دانش آموز بود که با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای تصادفی انتخاب شده و به صورت تصادفی، 20 نفر در گروه های آزمایش (10 نفر گروه با اضطراب امتحان بالا و 10 نفر گروه با اضطراب امتحان پایین) و 20 نفر در گروه های گواه (10 نفر گروه با اضطراب امتحان بالا و 10 نفر گروه با اضطراب امتحان پایین) جایدهی شده اند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه های خودمهارگری تانجنی (2004)، عملکرد تحصیلی فام و تیلور (1999) و اضطراب امتحان اسپیلبرگر (2010) بود. مداخله درمانی شامل هشت جلسه 45 دقیقه ای آموزش ذهن آگاهی به گروه های آزمایش بود و گروه های گواه، مداخله ای را دریافت نکردند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره دوراهه استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر خودمهارگری تحصیلی دانش آموزان با اضطراب بالا، موثر بوده (41/07=f و p<0.01) ولی در دانش آموزان با اضطراب پایین، تاثیری نداشته است (p>0/80 و0/06=f). همچنین این مداخله بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان با اضطراب بالا موثر بوده (28.64=f و p<0.001) ولی در دانش آموزان با اضطراب پایین، تاثیری نداشته است (p>0/68 و3/0=f).نتیجه گیری: با توجه به یافته های این مطالعه نتیجه گیری می شود که اضطراب امتحان به عنوان متغیر تعدیل کننده در آموزش ذهن آگاهی بر خودمهارگری و عملکرد تحصیلی موثر بوده است. در نتیجه توجه به میزان اضطراب امتحان به عنوان عاملی که در میزان اثربخشی ذهن آگاهی بر خودمهارگری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان موثر است، باید مورد تاکید قرار گیرد.

The Effectiveness of Mindfulness Based Cognitive Therapy on SelfControl and Academic Performance of Students with High/Low Level of Test Anxiety

Background and Purpose: As students form the cornerstone of educational systems, features and variables related to their mental health should be considered carefully. Research has shown that selfcontrol and academic performance are important factors related to the level of anxiety in students. This study aimed to investigate the effectiveness of cognitive therapy based on mindfulness on selfcontrol and academic performance of students with the moderating role of test anxiety. Method: This research was a quasiexperimental study with pretestposttest design, which had two control groups and two experimental groups. The study population included all the grade 6 female students in Sari in 2017. A sample of 40 students was selected by multistage cluster sampling and then was randomly divided into 20 students in experimental groups (10 students in high level of test anxiety, 10 students in low level of test anxiety), and 20 students in control group (10 students in high level of test anxiety, and 10 students in low level of test anxiety). The study tools included Selfcontrol Scale (Tangney, 2004), Academic Performance Questionnaire (Pham & Taylor, 1999), and Test Anxiety Inventory (Spielberger, 2010). The experimental groups received eight 45min sessions of mindfulness training, while the control groups underwent no intervention. Data were analyzed by multivariate ANCOVA. Results: Findings of the research showed that cognitive therapy based on mindfulness was effective on the selfcontrol of students with high level of test anxiety (F=41.07, P<0.001), but it had no effect on the selfcontrol of students with low level of test anxiety (F=0.06, P>0.80). Also, this intervention was effective on the academic performance of students with high level of test anxiety (P<0.001, F=28.64), but it had no effect on the academic performance of students with low level of test anxiety (F=0.3, P>0.68).Conclusion: Based on the results of this study, it can be concluded that test anxiety has a moderating role in the effectiveness of mindfulness training on selfcontrol and academic performance of students. Therefore, test anxiety must be emphasized as a factor influencing the effectiveness of mindfulness training on the selfcontrol and academic performance of students.