تاثیر بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری بر مهارت‌های اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی با اختلال نارسایی توجه/ فزون‌کنشی

زمینه و هدف: بیشتر کودکان پیش دبستانی مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی، مهارت های اجتماعی مناسبی ندارند و در سازش با محیط های مختلف و دوست یابی، دارای مشکلات اساسی هستند. برخی متخصصان معتقدند که بازی درمانی مبتنی بر مدل شناختی رفتاری می تواند به کودکان مبتلا به این اختلال در یادگیری مهارت های اجتماعی کمک کند و برخی مشکلات رفتاری آنها را کاهش دهد. بدین ترتیب پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی بازی درمانی مبتنی بر مدل شناختی رفتاری بر مهارت های اجتماعی پسران پیش دبستانی با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی انجام شد.روش : پژوهش حاضر، یک مطالعه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون و گروه گواه بود. در این پژوهش 30 پسر با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی 5 تا 6 ساله شرکت داشتند که به روش نمونه گیری در دسترس از از مراکز پیش دبستانی شهرستان آران و بیدگل در سال تحصیلی 1397-1396 انتخاب شده اند و در دو گروه 15 نفری آزمایش و گواه، جایدهی شدند. گروه آزمایش، بازی درمانی مبتنی بر مدل شناختی رفتاری را در 12 جلسه 40 دقیقه ای دریافت کردند، در حالی که به گروه گواه این آموزش ارائه نشد. ابزار استفاده شده در این پژوهش، مقیاس درجه بندی مهارت های اجتماعی گرشام و الیوت (1990) بود. داده های به دست آمده از پرسشنامه در قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری و نسخه 23 نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: تحلیل داده های به دست آمده با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد که پس از مداخله، میانگین نمرات مهارت های اجتماعی گروه آزمایش به طور معناداری بیشتر از گروه گواه بود (p<0.001و 57/77=f). همچنین میانگین نمرات همه خرده مقیاس های مشارکت (p<0.001و 64/30=f) ، ابراز وجود (p<0.001و 54/48=f)، و مهار خود (p<0.001و 39/09=f) در گروه آزمایش به طور معناداری بیشتر از گروه گواه بود.نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده در این مطالعه، بازی درمانی مبتنی بر مدل شناختی رفتاری باعث بهبود مهارت های اجتماعی، مشارکت، ابراز وجود، و مهار خود در کودکان پیش دبستانی با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی شد. با توجه به این که در این شیوه مداخله، از فعالیت های هیجانی، عملی، و غیرکلامی استفاده می شود و از لحاظ نظری، تاکید بر تعامل فرد و محیط است، بر بهبود مهارت های اجتماعی کودکان با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی موثر واقع شده است.

The Impact of Play Therapy Based on Cognitivebehavioral Model on the Social Skills of Preschool Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder

Background and Purpose: Most preschool children with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) lack the appropriate social skills and face essential problems in being adapted to different environments and making friendships. Some experts believe that play therapy based on cognitivebehavioral model can help the children with ADHD to acquire social skills and reduce their behavioral problems. Therefore, the present study was conducted to investigate the effectiveness of play therapy based on cognitivebehavioral model on the social skills of preschool boys with ADHD.Method: The present research was an experimental study with pretestposttest control group design. The participants were thirty 5 to 6 yearold boys with ADHD who were selected by convenience sampling from the preschool centers of Aran va Bidgol city over the academic year 20172018 and then divided into the experimental and control groups, each one consisting of 15 individuals. The experimental group received 12 sessions of 40minute play therapy based on cognitivebehavioral model, whereas the control group received no therapy. Social Skills Rating System (SSRS) (Gresham & Elliot, 1990) was the instrument used in this research. Data collected by the questionnaires at pretest and posttest stages were analyzed by using multivariate analysis of covariance (MANCOVA) and version 23 of SPSS software. Results: Analysis of the collected data by MANCOVA showed that after the intervention, the mean score of the social skills in the experimental group was significantly higher than the control group ((P<0.0001, F=57.77). Also, the mean scores on the subscales of cooperation (P<0.0001, F=64.30), selfassertiveness (P<0.0001, F=54.48), and selfcontrol (P<0.0001, F=39.09) were significantly higher in the experimental group compared to the control group.Conclusion: Based on the results of this study, it can be concluded that play therapy based on cognitive–behavioral model improves the social skills, cooperation, selfassertiveness, and selfcontrol in the preschool children with ADHD. Since the play therapy based on cognitivebehavioral model mainly uses the emotional, practical and nonverbal activities and is theoretically based on individualenvironment interactions; hence, it has shown to be effective in improving the social skills of children with ADHD.