مقایسه اثربخشی برنامه آموزشی طرحواره درمانی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر دشواری خودتنظیمی هیجانی نوجوانان تیزهوش

زمینه و هدف: نوجوانی، یک دوره بحرانی برای رشد فرایندهای عصب زیست شناختی است که زیربنای کارکردهای شناختی عالی و رفتار اجتماعی و هیجانی به شمار می رود. این مطالعه با هدف مقایسه اثربخشی برنامه آموزشی طرحواره درمانی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر دشواری خودتنظیمی هیجانی نوجوانان تیزهوش انجام شد.روش و مواد: طرح پژوهش حاضر کاربردی و از نوع نیمه آزمایشی، با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه و پیگیری بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، کلیه دانش آموزان تیزهوش مراکز پرورش استعدادهای درخشان دوره متوسطه اول و دوم کرمان در سال تحصیلی 99-1398 بود. روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بود. تعداد 36 نفر انتخاب شدند و به صورت هدفمند به سه گروه تقسیم گردیدند که از نظر سن و بهره هوشی همتاسازی شدند. یکی از دو گروه آزمایش 10 جلسه آموزش طرحواره درمانی و گروه دیگر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد دریافت کردند و گروه گواه هیچ آموزشی را دریافت نکردند. هر دو گروه قبل و بعد از جلسات آموزشی و دوره پیگیری، با پرسشنامه دشواری در تنظیم هیجان gratz and roemer مورد آزمون قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش اندازه گیری مکرر و نرم افزار spss-22 استفاده شد. یافته ها: میانگین (انحراف معیار) سن شرکت کنندگان در گروه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (2.4) 16.3، در گروه طرحواره درمانی (2.7) 16.7 و در گروه گواه (2.8) 16.2 سال بود. مطالعه نشان داد در گروه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد میانگین (انحراف معیار) دشواری در تنظیم هیجان از (10.6) 141.8 در پیش آزمون به (7.7) 96.5 در پس آزمون و (8.1) 94.3 در مرحله پیگیری کاهش یافت (0.001>p). در گروه طرحواره درمانی میانگین (انحراف معیار) دشواری در تنظیم هیجان از (8.8) 140.9 در پیش آزمون به (6.8) 80.2 در پس آزمون و (7.5) 78.6 در مرحله پیگیری کاهش یافت (0.001>p) اما تغییرات در گروه گواه از نظر آماری معنادار نبود.نتیجه‌گیری: مطالعه نشان داد که طرحواره درمانی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد باعث کاهش مولفه های دشواری در تنظیم هیجان در نوجوانان تیز هوش شد. طرحواره درمانی تاثیر بیشتری نسبت به درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر عدم پذیرش پاسخ های هیجانی، دشواری در انجام رفتار هدفمند، فقدان آگاهی هیجانی و عدم وضوح هیجانی داشت.

comparing the effectiveness of schema therapy and acceptance and commitmentbased therapy on the emotional difficulty of gifted adolescents

background and objective: adolescence is a critical period for developing neuropsychological processesthat underpin excellent cognitive functions and social and emotional behavior. the objective of this studywas to compare the effectiveness of schema therapy and acceptance and commitment-based therapy on theemotional difficulty of gifted adolescents.materials and methods: this study was of semi-experimental design, with pre-test, post-test, control group,and follow-up. participants included 36 gifted students of talented centers in the first and second secondaryschools of kerman in the academic year 2019-2020, selected via stratified random sampling. participantswere purposefully divided into three groups that were matched in terms of age and iq. one of the twoexperimental groups received ten sessions of schema therapy training, while the other group receivedacceptance and commitment therapy. the control group did not receive any training. both experimentalgroups were tested before and after the training sessions and in the follow-up period with a questionnaire inregulating emotion by gratz & roemer. the repeated measurement method and spss software version 22were used to analyze the data.results: the mean (sd) age of participants in the acceptance and commitment treatment group was 16.3(2.4), schema therapy group 16.7 (2.7), and the control group 16.2 (2.8) years. the study showed that in theacceptance and commitment therapy group, the mean (sd) difficulty in regulating emotions ranged from141.8 (10.6) in the pre-test to 96.5 (7.7) in the post-test and 94.3 (8.1) decreased in the follow-up phase(p<0.001). in the schema therapy group, the mean (sd) difficulty in emotion regulation decreased from140.9 (8.8) in the pre-test to 80.2 (6.8) in the post-test and 78.6 (7.5) in the follow-up phase (p<0.001). themean (sd) the difference in the control group was not statistically significant.conclusion: the study showed that schema therapy and acceptance and commitment-based therapy reducedthe difficult components of emotion regulation in high-intelligence adolescents. schema therapy had a moresignificant effect than acceptance and commitment therapy on non-acceptance of emotional responses,difficulty in performing purposeful behavior, lack of emotional awareness, and lack of emotional clarity.