آزمون و مقایسه رابطه علی کانون کنترل سلامت و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت با میانجی گری دیسترس دیابت در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 و 2

زمینه و هدف: دیابت می تواند تاثیرات روانشناختی قابل توجهی بر سلامتی بگذارد و بهبود بیماری را به تاخیر بیاندازند. لذا این مطالعه با هدف آزمون و مقایسه رابطه علی کانون کنترل سلامت و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت با میانجی گری پریشانی روان شناختی دیابت در بیماران مبتلا به دیابت نوع1 و 2 انجام شد.روش و مواد: جامعه آماری شامل کلیه بیماران مبتلا به دیابت نوع یک و دو مراجعه کننده به متخصصین غدد شهر بوشهر در سال 1398 بود که از بین آنها 371 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انخاب شدند و به پرسشنامه های کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی، پریشانی روانی بیماران دیابتی و پرسشنامه کانون کنترل سلامت پاسخ دادند. داده ها با استفاده از روش تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار amos22 تحلیل شدند.  یافته ها: میانگین (انحراف معیار) سن شرکت کنندگان (7.4) 36.5  و در گروه دیابت نوع دو، (7.1) 37.7 سال بود. در گروه دیابت نوع یک، با افزایش کانون کنترل سلامت مربوط به افراد موثر با میانگین (انحراف معیار) (3.2) 28.1 و افزایش کانون کنترل سلامت درونی با میانگین (انحراف معیار) (3.1) 23.1، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت با میانگین (انحراف معیار) (7.2) 40.1 افزایش  (0.001>p). اما با افزایش کانون کنترل سلامت مربوط به شانس با میانگین (انحراف معیار) (8.7) 24، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت کاهش می یابد (0.001>p). در گروه دیابت نوع دو نیز با افزایش کانون کنترل سلامت مربوط به افراد موثر با میانگین (انحراف معیار) (4.3) 26.3 و افزایش کانون کنترل سلامت درونی با میانگین (انحراف معیار) (7.1) 25.1، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت با میانگین (انحراف معیار) (12.1) 43.2 افزایش (0.001>p). اما با افزایش کانون کنترل سلامت مربوط به شانس با میانگین (انحراف معیار) (6.6) 20.3، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت کاهش می یابد (0.001>p). پریشانی روانشناختی دیابت رابطه بین کانون کنترل سلامت مربوط به شانس و مربوط به افراد موثر را با کیفیت زندگی به طور کامل و رابطه بین کانون کنترل سلامت درونی با کیفیت زندگی را به صورت جزئی میانجی گری کرد. بین دو گروه بیمار مبتلا به دیابت نوع یک و دو به لحاظ برازش مدل  مسیرها اختلاف معنی داری وجود نداشت.نتیجه‌گیری: : مطالعه نشان داد در هر دو گروه دیابت نوع یک و دو با افزایش کانون کنترل سلامت مربوط به افراد موثر و کانون کنترل سلامت درونی،  کیفیت زندگی مرتبط با سلامت بهبود یافت، اما با افزایش کانون کنترل سلامت مربوط به شانس، نمره کیفیت زندگی مرتبط با سلامت کاهش پیدا کرد. کانون کنترل سلامت درونی علاوه بر تاثیر مستقیمی که بر کیفیت زندگی گذاشت از طریق کاهش پریشانی دیابت نیز منجر به بهبود کیفیت زندگی در هر دو گروه بیماران مبتلا به دیابت نوع 1و 2 شد.