بررسی نقش شاخص‌های توسعه سلامت بر ناهمسانی رابطه نفرین منابع و توزیع درآمد در کشورهای منا: تحلیل فضایی پویا

مقدمه: پدیده نفرین منابع به اثرات منفی و بازدارنده ناشی از وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی در کشورهای غنی از منابع مطرح است. انتظار بر این است که در این کشورها با وفور منابع طبیعی، سرمایه گذاری در شاخص های سلامتی افزایش، تولید و رشد اقتصادی بهبود یابد و توزیع درآمدها عادلانه گردد. با این حال، مطالعات تجربی حاکی از نتایج متفاوت در کشورهای در حال توسعه دارای منابع طبیعی بوده است. هدف از پژوهش بررسی تاثیر شاخص های توسعه سلامت بر ناهمسانی رابطه نفرین منابع و توزیع درآمد، برآورد اثرات مستقیم و غیرمستقیم شاخص های توسعه سلامت در کوتاه‌مدت و بلندمدت در قالب اقتصاد سنجی فضایی با استفاده از ماتریس مجاورت وزنی فاصله ای در بین15کشور خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) در دوره زمانی1990 تا 2022 است.روش: با استفاده از داده های پانل و آپ دیت نرم افزار stata17 و نصب پکیج های جدید، الگوی پانل پویای فضایی به منظور الگوی سازگار با مبانی نظری انتخاب و با روش شناسی الهورست مدل(spregfext) تصریح‌شد.یافته‎ها: رانت منابع در کشورهای منطقه منا دارای تاثیر مثبت و معناداری بر توزیع درآمد در کوتاه مدت، بلند مدت و سریز مناطق دارد و فرضیه نفرین منابع در این مناطق تاییدمی‌شود. بهبود امید به زندگی در بدو تولد به عنوان شاخص موجودی توسعه سلامت کاهش نابرابری در این مناطق را به دنبال دارد؛ مخارج بهداشتی به عنوان شاخص سرمایه گذاری توسعه سلامت در بلندمدت تاثیر معناداری بر توزیع درآمد در همان کشور و کشورهای مجاور خود دارد.نتیجه‎گیری: کشورهای منطقه منا با اداره صحیح منابع و اصلاح زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ رانت منابع را کاهش دهند و با تخصیص بهینه بودجه در بخش سلامت، توزیع درآمدی در جامعه را گسترش دهند.

investigating the role of health development indicators on the heterogeneity of the relationship between the resource curse and income distribution in mena countries: dynamic spatial analysis

introduction: the phenomenon of the resource curse refers to the negative and inhibitory effects of the abundance of natural resources on economic growth in resource-rich countries. it is expected that in these countries, with the abundance of natural resources, investment in health indicators will increase, production and economic growth will improve, and income distribution will be fair. however, empirical studies have shown mixed results in developing countries with natural resources.  the aim is to investigate the impact of health development indicators and resource rent on income distribution in the form of spatial econometrics using a distance-weighted proximity matrix among 15 countries in the (mana) is in the period 1990 to 2022. methods: by using panel data updating stata17 software and installing new packages, the spatial dynamic panel model was selected in order to be compatible with the theoretical foundations and specified with the alhurst model (prefect) methodology. results: resource rent in the mena countries has a positive and significant impact on the distribution of income in the short term, long term, and over the regions, and the resource curse hypothesis is confirmed in these regions. improving life expectancy at birth as an indicator of health development leads to a reduction in inequality in these regions; health expenditure as an indicator of investment in health development in the long term has a significant impact on income distribution in the same country and its neighboring countries.conclusion: the countries of the mena region should reduce resource rent by properly managing resources reforming the legal infrastructure, and expanding income distribution in society by optimally allocating budgets in the health sector.