الزامات عملکردی و غیر عملکردی سامانه پزشکی از راه دور برای مدیریت درد مزمن

مقدمه: با گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات، سامانه‌های پزشکی از راه دور به یکی از ابزارهای کلیدی در ارتقای کیفیت خدمات درمانی تبدیل شده‌اند. این سامانه‌ها امکان ارائه مراقبت‌های پزشکی بدون نیاز به حضور فیزیکی بیمار و پزشک را فراهم می‌سازند و نقش موثری در مدیریت بیماری‌های مزمن، به‌ویژه درد مزمن ایفا می‌کنند. مدیریت درد مزمن نیازمند پیگیری مستمر، دسترسی آسان به خدمات و تبادل اطلاعات دقیق میان بیمار و تیم درمانی است. طراحی موفق یک سامانه پزشکی از راه دور مستلزم شناسایی و بررسی دقیق الزامات عملکردی و غیرعملکردی آن است. این الزامات پایه‌های اصلی برای تضمین کیفیت، امنیت، کارایی و پذیرش سیستم توسط کاربران را فراهم می‌سازند. هدف این پژوهش، شناسایی این الزامات برای طراحی یک سامانه موثر در مدیریت درد مزمن است.روش کار: این مطالعه از نوع کاربردی و به‌صورت مقطعی انجام شده است. در مرحله نخست، فرآیند موجود در مدیریت درد مزمن در بیمارستان‌های مربوطه مورد بررسی قرار گرفت. سپس با بهره‌گیری از روش بحث گروهی متمرکز (focus group discussion)، جلساتی با حضور 15 متخصص شامل چهار نفر از حوزه انفورماتیک پزشکی، هفت متخصص بیهوشی و چهار فلوشیپ درد برگزار شد. این افراد به‌صورت هدفمند و بر اساس دسترسی انتخاب شدند. جلسات تا زمان رسیدن به اشباع ادامه یافتند، به‌طوری‌که اطمینان حاصل شد تمامی ابعاد موضوع مورد بررسی قرار گرفته و به تایید جمعی متخصصان رسیده است.یافته‌ها: الزامات عملکردی در 7 گروه دسته‌بندی شد، مدیریت‌کاربران (3 مورد)، نوبت‌دهی و ارتباط (5 مورد)، مدیریت اطلاعات‌پزشکی (3 مورد)، داروخانه و نسخه‌نویسی (2 مورد)، ارتباطات و پشتیبانی (2 مورد)، گزارش‌گیری و تحلیل‌داده (2 مورد)، محتوا و آموزش (4 مورد). همچنین برای الزامات غیرعملکردی، قابلیت‌اطمینان و در دسترس‌بودن، تعامل‌پذیری، امنیت و حریم‌خصوصی، ایمنی، عملکرد و مقیاس‌پذیری بدست آمدند.نتیجه‌گیری: یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که شناسایی و درک دقیق الزامات عملکردی و غیرعملکردی نقش مهمی در موفقیت سامانه‌های پزشکی از راه دور دارد. عملکرد مناسب این سامانه‌ها مستلزم توجه همزمان به ویژگی‌هایی همچون امنیت، قابلیت اعتماد، تعامل‌پذیری و دسترسی‌پذیری در کنار کارکردهای تخصصی-درمانی است. در نتیجه، طراحی این سامانه‌ها باید با نگاه جامع و چند بعدی انجام شود تا پاسخ‌گوی نیازهای بیماران و تیم درمانی باشد.

the functional and non-functional requirements of a telemedicine system for chronic pain management

introduction: with the expansion of information and communication technologies, telemedicine systems have become a key tool in enhancing the quality of healthcare services. these systems enable the delivery of medical care without the need for physical presence of patients and healthcare providers, playing a significant role in the management of chronic diseases, particularly chronic pain. effective chronic pain management requires continuous follow-up, easy access to services, and accurate information exchange between patients and the medical team. the successful design of a telemedicine system depends on the precise identification and evaluation of its functional and non-functional requirements. these requirements form the foundation for ensuring the quality, security, efficiency, and user acceptance of the system. the aim of this study is to identify these requirements to support the development of an effective system for chronic pain management.method: this applied, cross-sectional study was conducted in two phases. in the first phase, existing processes related to chronic pain management in relevant hospitals were analyzed. subsequently, focused group discussion (fgd) sessions were held with 15 experts, including four medical informatics specialists, seven anesthesiologists, and four pain fellowship specialists. participants were purposefully selected based on availability. sessions continued until data saturation was achieved, ensuring that all dimensions of the subject had been thoroughly discussed and confirmed by the expert panel.results: functional requirements were categorized into seven groups: user management (3 items), scheduling and communication (5 items), medical information management (3 items), pharmacy and e-prescription (2 items), communication and support (2 items), reporting and data analysis (2 items), and content and education (4 items). non-functional requirements identified included reliability and availability, interoperability, security and privacy, safety, performance, and scalability.conclusion: the findings of this study highlight the critical role of accurately identifying and understanding both functional and non-functional requirements in the success of telemedicine systems. optimal system performance relies on the simultaneous consideration of features such as security, reliability, interoperability, and accessibility, alongside core clinical functionalities. therefore, the design of such systems must adopt a comprehensive and multidimensional approach to effectively meet the needs of both patients and healthcare teams.