چارچوبی برای تحلیل موقعیت‌های اخلاقی در پژوهش‌های اینترنتی

اخلاق پژوهش اینترنتی زیرمجموعه‌ای از اخلاق کاربردی است که به‌عنوان یک حوزه مطالعات میان‌رشته‌ای، رشته‌های علمی و تخصصی متعددی را درگیر می‌کند. هدف آن بررسی، ارائه و به‌کارگیری رهنمودهای اخلاقی برای انجام فعالیت‌های پژوهشی، خصوصاً با تمرکز بر سوژه‌های انسانی در پژوهش‌های اینترنتی است. این مقاله با رویکردی توصیفی، مبتنی بر روش‌شناسی پژوهش‌های اسنادی و در چارچوب مطالعات کتابخانه‌ای ارائه گردیده است. بر این اساس تلاش شده استبا مراجعه به منابع و مراجع تخصصی، اصیل و روزآمد، ابتدا تصمیم‌گیری اخلاقی در پژوهش‌های اینترنتی معرفی گردد. سپس استدلال می‌شود که تصمیم‌گیری‌های اخلاقی باید بر اساس موقعیت‌های پژوهشی در محیط اینترنت به‌صورت موردی و با رویکردی پایین به بالا اتخاذ گردد. دو شاخص امکانات اینترنتی‌ و همچنین موضوعات اخلاقی، معیارهای اساسی در بررسی و تحلیل چالش‌های اخلاقی در پژوهش‌های اینترنتی معرفی می‌شود. این شاخص‌ها تا حدی می‌تواند شرایط انعطاف‌پذیری را برای بررسی موقعیت‌های اخلاقی متنوع در پژوهش‌های اینترنتی با پرهیز از ارائه دستورالعمل‌های جهان‌شمول اخلاقی و تنها تکیه‌بر رهنمودها یا بینش‌های اخلاقی فراهم کند. شاخص‌های مذکور مولفه‌های جدول موقعیت‌های اخلاقی در پژوهش‌های اینترنتی را تشکیل می‌دهد. این جدول به پژوهندگان کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری در موقعیت‌های اخلاقی متنوع را با توجه به مسئله اخلاقی و بستر تجلی آن در محیط اینترنت شناسایی و تحلیل نمایند.