سرنوشت استنادی مقالات سلب اعتبار شده جهان: مطالعه تطبیقی حوزه‌های علوم انسانی، علوم پزشکی، علوم مهندسی و علوم پایه

در سال های اخیر میزان بدرفتاری علمی و به‌تبع آن میزان مقالات سلب اعتبارشده در بسیاری از کشورها افزایش‌یافته است. ازآنجاکه پدیده سلب اعتبار اغلب در مجلات معتبر بین‌المللی و بعد از انتشار مقاله رخ می‌دهد، ممکن است مقاله ای سال ها بعد از درجه اعتبار ساقط شود. در راستای مطالعه مقالات سلب اعتبارشده، میزان استناد به آن‌ها بعد از خارج شدن از فهرست ناشر موضوعی است که بررسی آن اهمیت ویژه ای در ارتباط علمی و رفتار استنادی پژوهشگران در حوزه های مختلف دارد. هدف این پژوهش مطالعه تطبیقی مقالات سلب اعتبارشده جهان از حیث میزان استنادات قبل و بعد از سلب اعتبار و به تفکیک حوزه ها و کشورها است که از حیث هدف کاربردی بوده و به روش علم سنجی و با رویکرد توصیفی تحلیلی انجام‌شده است. جامعه پژوهش مقالات سلب اعتبارشده در حوزه های علوم انسانی، علوم پزشکی، مهندسی و پایه است. تمامی مقالات کشورهای جهان در این چهار حوزه که از 1970 تا سال 2017 در پایگاه استنادی وب آو ساینس نمایه و سپس سلب اعتبارشده‌اند، استخراج و در نرم افزار اکسل به لحاظ وضعیت استنادی بررسی شدند. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که در هر چهار حوزه موردبررسی مقالات بعد از سلب اعتبار نیز استناداتی را دریافت کرده اند. به‌جز حوزه مهندسی که درصد بالایی از استنادات دریافتی آن‌ها قبل از سلب اعتبار بوده است، سایر حوزه ها بیشترین سهم از کل استنادات دریافتی را بعد از سلب اعتبار شدن داشته‌اند. از میان کشورهای دارای بیشترین مقالات سلب اعتبارشده در پایگاه وب آو ساینس، تمامی استنادات دریافتی آمریکا، ایران و سوئد بعد از سلب اعتبار بوده است. نتایج این پژوهش که در راستای سیاست پژوهی رفتار استنادی پژوهشگران حوزه های مختلف در جهان انجام‌شده است، می تواند در تعیین اقبال علمی مقالات پس از سلب اعتبار در حوزه های علمی متفاوت نقش مهمی داشته باشد.