رویکردی نو در استناد به احادیث پزشکی

امامان معصوم (ع)، با نگاه واقع گرایانه به انسان، به مفاهیم سامتی، بیماری و درمان او توجه کامل داشته اند. روایات طب اسامی به جای مانده از آنان، از دیرباز تا به امروزه از مباحث جدی و پرچالش بوده است. امروزه با گسترش گرایش دانشمندان حوزه‌های مختلف علوم پزشکی به طب سنتی و اسامی، افراط و تفریط‌هایی در زمینه‌ی همنوایی علوم تجربی، به ویژه طب با روایات مشاهده می شود. گاهی این باور به وجود می‌آید که باید به روایات و احادیث طبی نیز همانند احادیث فقهی با ایمان و تعبد عمل کرد؛ زیرا این سخنان از زبان یک معصوم صادر شده است. معصوم یعنی کسی که از آبشخور وحی، مستقیماً سیراب شده و به عمق حقیقت راه یافته و خطا و لغزش در گفتار و کردار او راه ندارد. با نگاهی عمیق و ژرف‌تر، چالش‌هایی در روایات پزشکی مشاهده می شود که دقت در آن، انسانرا از خطا در اندیشه بازمی‌دارد. در این پژوهش برخی از چالش‌های روایات طبی و افق‌های آینده در زمینه حل این چالش‌ها بررسی می‌گردد.این پژوهش با مراجعه به برخی منابع حدیثی مرتبط با موضوع، در پی شناخت و بیان چالش‌های موجود در استناد به این دسته از روایات بوده و چالش‌های مربوط به سند، مخاطب، دلالت و معنای واژه های به کار رفته در این احادیث مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مراجعه به احادیث پزشکی همچون دیگر احادیث صادره از معصومین (ع)، کاری تخصصی بوده و در این زمینه ضمن پرهیز از هر نوع پیش داوری و اجتناب از تفسیر به رای، نیازمند آگاهی تخصصی نزدیک به 15 دانش از علوم پایه حوزی است، تا بتوان به روایتی استناد نمود. این استناد در صورت داشتن شرایط لازم، تنها به عنوان یک شاهد می تواند مفید واقع شود.

A Novel Approach to Reference to Medical Narrations

The Infallible Imams (p.b.u.t) paid great attention to concepts such as health, sickness, and treatment with a realistic approach to human. The Islamic medicine narrations attributed to them have been subject to discussion and challenge for long. With the recent tendency of scientists in various fields of medical sciences towards traditional and Islamic medicine, at times they go to extremes concerning acceptability of Islamic medicine by experimental sciences, specifically medicine. Some believe that we should treat these kinds of traditions, as with jurisprudential ones, as divine statements that were made by the Infallibles whose knowledge was divinely granted, which cannot be erroneous. However, by having a deeper look, there appear to be serious challenges in the case of medical narrations and noting these problems prevents us from error in thought. Thearticle at hand deals with some of the problems related to these narrations and how to solve them. This study with reference to original documents of religious narrations and other related sources tried to introduce the serious problems of these medical traditions and studied the problems that go back to the citation, whole concepts, addressee, and meanings of the terms. This study aimed to prove that medical traditions are like other Islamic narrations and infallible statements. They should be studied and evaluated in a specialistic way, with avoidance of prejudgments. To use a narration as a reason, one needs to be familiar with about fifteen fields of basic Islamic sciences, to reference to a medical narration. This reference would be useful only as evidence if it has all the necessary conditions.