اسناد و قوانین بالادستی جمهوری اسلامی ایران ناظر بر حقّ سلامت و حقوق بیمار: مطالعه کیفی

سابقه و هدف: حق بر سلامت و حقوق بیمار یکی از حقوق بنیادین در اسلام و نظام‌های حقوقی و گنجاندن آن در اسناد و قوانین بالادستی هر کشور بیانگر اهتمام آن نظام به کرامت انسانی است. این مطالعه با هدف بررسی اسناد و قوانین بالادستی جمهوری اسلامی ایران ناظر بر حقّ سلامت و حقوق بیمار صورت گرفته است.مواد و روش‌ها: این پژوهش از نوع کیفی و تحلیل محتواست. گام‌های پژوهش در این مطالعه شامل نمونه‌گیری با استفاده از روش تمام‌شماری 9 سند و قانون بالادستی جمهوری اسلامی ایران بوده است. برای اطمینان از صحّت دریافت محتوا، سه واحد با عناوین واحد متن، واحد شمارش و واحد تحلیل در نظر گرفته شد و پس از کدگذاری، ساخت و تحلیل مقوله، نسبت به استخراج  واحدهای معنایی در هریک از اسناد و قوانین بالادستی اقدام به عمل آمد. یافته‌ها: از 9 سند رسمی در اسناد و قوانین بالادستی نظام جمهوری اسلامی ایران، مرتبط با سلامت افراد و حقوق بیماران، درمجموع  162 کد در بخش‌های مرتبط به هر سند استخراج شدند که واحدهای معنایی آن‌ها شامل پیشگیری 27 واحد، حمایتی 39 واحد، خدماتی 27 واحد، مراقبتی 13 واحد، گروه‌های خاص 4 واحد و راهبردی 38 واحد بوده‌اند. استنتاج: بیشترین واحدهای معنایی به‌دست‌آمده مربوط به حمایتی و کمترین آن به گروه‌های خاص تعلّق گرفت که بیانگر نقش اندک توجه به حقوق سلامت گروه‌های خاص در اسناد بالادستی است. بنابراین لازم است درخصوص توسعه آن در اسناد و قوانین بالادستی مطالعات لازم صورت گیرد.

upper documents and laws of the islamic republic of iran regarding the right to health and the rights of the patient: a qualitative study

background and purpose: the right to health and the rights of the patient are fundamental rights in islam and legal systems, and their inclusion in the upper documents and laws of each country highlights the great concern of that system for human dignity. the present study aimed to examine upper documents and laws of the islamic republic of iran regarding the right to health and the patient’s rights. materials and methods: this qualitative research was conducted using content analysis. the research steps in this study included sampling using the total number method of nine upper documents and the law of the islamic republic of iran. three units, namely text, counting, and analysis, were considered to ensure the accuracy of receiving the content. after coding, construction, and analysis of the category, semantic units in each upper document were extracted.results: a total of 162 codes were extracted from the nine official upper documents and laws of the islamic republic of iran related to the health of individuals and the rights of patients. their semantic units included prevention (27 units), supportive (39 units), servicing (27 units), caring (13 units), special groups  (4 units), and strategic (31 units). conclusion: most of the extracted semantic units pertained to strategy, and the least were assigned to special groups, indicating the insignificant role of paying attention to the health rights of special groups in upper documents; therefore, it is necessary to carry out necessary studies regarding its development in upstream documents and laws.