روش‌شناسی فهم و نقد محتوایی روایات پزشکی از منظر دین‌پژوهان شیعه

روایات طبی بخشی از میراث روایی هستند که همواره عموم مسلمانان به چشم احترام و تبعیت به آن نگریسته‌اند؛ چنانچه نحله‌های مختلف از عالمان شیعه و سنی (حُکما، متکلمان، محدثان، فقیهان، اصولیان، اخباریان و...) هر یک با مشارب گوناگون با این روایات مواجه شده‌اند.تبیین مبانی فهم روشمند و معیارهای نقد محتوایی این روایات، از مسائل مهم در پژوهش‌های حوزه »دینِ سلامت « و پرسش اساسی مقاله حاضر است که به روش تحلیلیتوصیفی نگارش یافته است.دستاورد این مقاله ارائه موازین ذیل به‌عنوان روش‌شناسی فهم و نقد محتوایی روایات طبی از دیدگاه عالمان شیعه است: شمولِ هدایت بر دو حوزه جسمی و روحی به‌عنوان مقتضای شان تبیینیِ معصومان (ع) از قرآن کریم، اتخاذ مبنا درخصوص وحیانی‌بودن یا از عادیات شمردن روایات فوق، تبیین »تک‌گزاره‌های پزشکی « از سوی دین، جعلی‌بودن بسیاری از این روایات، عدمِ جواز عمل به خبر واحد در حوزه مفاهیم علمی و تکوینی، عدم جواز عمل به ‌قاعده »تسامح در ادلّه سنن « در حوزه روایات طبی، عدم مخالفت با مفاهیم قرآن کریم و سنت معتبر و قواعد مستخرِج از آن دو، عدم مخالفت با دستاوردهای قطعی دانش بشری، عدم جواز تعمیم دو ویژگی »فرامکانی « و »فرازمانی « به همه روایات پزشکی، ضرورت تفکیک بین روایات طبی هستی‌شناسانه و هنجارشناسانه، عدم ضعف محتوایی حدیث، ضرورت بررسی موضوعی روایات طبی، میان‌رشته‌ای بودن پژوهش در حوزه این روایات، عدم مشابهت این روایات با دیدگاه پزشکی برگرفته از کتب یونانی، عدم مشابهت با مفاد روایات عامه.

Methodology of Understanding and Content Critique of Medical Narrations from the Perspective of Shiite Theologians

Medical narrations, as part of the narrative heritage, have always been considered with respect and obedience by Muslims. Different groups of Shiite and Sunni scholars (i.e., sages, topologists, narrators, fuqahā, and Akhbarian) have each encountered these narrations in different ways. The explanation of the methodical understanding principles and criteria for the content critique of these narrations are among important issues investigated in the field of Religion of Health rdquo;, as well as the main question of this study, which is performed in an analyticaldescriptive method.The findings of this article were the presentation of the following criteria as a methodology for understanding and content critique of medical narrations from the perspective of Shiite scholars, namely inclusion of guidance on both the physical and mental aspects as a requirement for the explanatory dignity of the Infallibles from the Holy Qur rsquo;an, a basis adoption regarding revelation or normalization of the above narrations, explanation of Medical Monographs by religion, falsity of many of these narrations, impermissibility of acting on a single report in the field of scientific and developmental concepts, impermissibility of practicing the rule of tolerance in the proofs of traditions in the field of medical narrations, lack of opposition to the concepts of the Holy Qur rsquo;an and valid tradition and their derived rules, lack of opposition to the definite achievements of human knowledge, impermissibility of generalizing transcendental characteristic to all medical narrations, necessity of distinguishing between ontological and normative medical narrations, lack of the semantic weakness of the hadith, necessity of thematic study of medical narrations, interdisciplinary nature of research in the field of these narrations, and dissimilarity of these narrations with the medical point of view derived from Greek books and contents of public narrations.