چالش‌ های حکمرانی متاورس و راه‌ کارهای مقابله‌ای

متاورس اصطلاحی است کهن با ریشه‌ای علمی تخیلی که با ترکیب ماورا و جهان شکل می‌گیرد. این مفهوم و فنّاوری به‌صورت غیرمحسوس در حال گسترش بود تا زمانی که شرکت «فیس‌بوک» با تغییر نام شرکتش به «متا» به معرفی کلیدواژه متاورس پرداخت و اعلام کرد از اهداف بزرگ شرکت دستیابی به زیست مجازی دوم کاربران یعنی همان متاورس است.هنگامی‌که یک متاورس تمام‌عیار ساخته شد، باید کنترل شود به این معنی که نظم باید حفظ شود، قوانینی در مورد آنچه می‌توان در این فضا خریدوفروش کرد وجود داشته باشد، مشخص شود چه کسانی می‌توانند تجارت داشته باشند و یا اینکه چه کسی بگوید چه چیزی باید موردتوافق و اجرا قرار گیرد، باید سازکارهایی برای حل‌وفصل اختلافات وجود داشته باشد، این در حالی است که هیچ‌چیز در مورد حاکمیت فعلی وب نشان نمی‌دهد که این نقش توسط دولت‌ها یا سازمان‌های بین‌ دولتی محقق خواهد شد.متاورس با شعار تمرکززدایی برای خود تبلیغات می‌کند ولی این در حال است که از دیدگاه نظری، عدم وجود هیچ قدرت مرکزی به این معنی است که نمی‌توان مسئولیت‌پذیری را برای آن تعیین کرد و این موضوع متاورس را منفور مقامات نظارتی می‌کند. مشاهده روند حکمرانی سایبری در مواجهه با فنّاوری‌های نوظهور در جمهوری اسلامی ایران، ما را بر این داشت تا ضمن بررسی چالش‌های حکمرانی در متاورس، راه‌کارهایی را جهت برون‌رفت از این چالش‌ها و جلوگیری از سیاست برخورد قهری با این فضا احصا کنیم.در این پژوهش به روش کیفی-کمی ابتدا به مطالعه منابع کتابخانه‌ای و فیش‌برداری پرداخته و طی مصاحبه با 13 نفر از صاحب‌نظران این حوزه پنج لایه برای حکمرانی در متاورس، در نظر گرفته شد که شامل: حکمرانان، ارتباطات و دیپلماسی، اقتصادی، شناختی و امنیتی است. درنهایت نیز پرسش‌نامه‌ای لیکرتی برای سنجش میزان اهمیت شاخص‌ها به کمک 55 نفر تکمیل شد و چالش «خلا دیپلماسی سایبری و تربیت نیروی ماهر» از مهم‌ترین دغدغه‌های فعالان و متخصصین این حوزه و «تحول و بازنگری نظام فعلی حکمرانی سایبری کشور» به‌عنوان مهم‌ترین راه‌حل انتخاب شد.