بررسی تاب آوری شهر قم بر اساس مولفه های مورفولوژی شهری

رشد‌‌ جمعیت شهری جهان در قرن اخیر و تغییرات محیطی حاصل از شهرنشینی و شهرگرایی موجب توسعه شهری غیر متوازن و از هم گسستن سکونتگاههای طبیعی گردیده است، که این امر موجب تغییرات آب و هوایی و زیست محیطی، افزایش فرکانس و شدت حوادث و تشدید بلایای طبیعی مانند زلزله در شهرها شده است. بنابراین ضروری است شهرها با اتکا بر پتانسیلهای خود بتوانند برای حیات و رشد مداوم در برابر تغییرات زیست محیطی جهان، پایدار و تاب آور شوند. این در حالی است که فرم و ساختار فضایی شهرها ممکن است غیر قابل تغییر و غیر منعطف بوده و خواص آن از جمله اندازه و الگوی توسعه شهر و میزان پراکندگی و توزیع امکانات شهری تاثیر مستقیم بر تغییرات اجتماعی و اقتصادی و محیط زیست شهری و نهایتا تاب آوری شهر داشته باشد.هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی تغییرات مورفولوژیکی شهر قم در گذر زمان در مقیاس کلان و تاثیر این تغییرات بر میزان تاب آوری کالبدی شهر قم می باشد. این پژوهش از نوع پژوهش های ترکیبی و آمیخته (کمی و کیفی) است. برای دستیابی به اهداف تحقیق داده های کیفی تحقیق از طریق سامانه اطلاعات جغرافیایی و تصاویر ماهواری مورد بررسی قرار گرفته و همچنین داده های کمی از طریق تحلیل آماری با استفاده از مدلهای آنتروپی شانون و هلدرن و ضرایب جینی و موران مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که رشد بی رویه جمعیت و کالبد شهر قم در دهه های اخیر به همراه تمرکز امکانات شهری در مناطق خاص شهری، سبب توسعه پراکنده و منفصل شهری و تغییرات مورفولوژیکی غیر متعادل و متوازن در مقیاس کلان شهر قم به ویژه در مناطق 1،3،5و8 شهری شده است. که این امر نهایتا موجب کاهش انعطاف پذیری و تاب آوری کالبدی شهر قم شده است.