بررسی آب مجازی با رویکرد مدیریت منابع آب با استفاده از نرم‌افزار Cropwat

آب یکی از مهم‌ترین اجزای مورد‌نیاز برای تداوم حیات است. مصرف بی‌رویه این عنصر، صدمات جبران‌ناپذیری به منابع آبی وارد ساخته و صنعت کشاورزی بیشترین حجم آب مصرفی را به خود اختصاص داده است. در سال‌های اخیر کاهش چشمگیر منابع آبی و هم‎چنین روند رو به رشد خشک‌سالی لزوم بازبینی و تغییر در صنعت کشاورزی را ایجاب می‌نماید. به‎همین منظور در این پژوهش، برآورد نیاز آبی محصولات کشاورزی استان مازندران شامل برنج، گندم، جو، مرکبات و بررسی حجم آب مجازی سبز، آبی و میزان آب صادر و واردشده توسط این محصولات در سطح استان به‌عنوان قطب کشاورزی کشور است. بدین منظور اطلاعات هواشناسی ازجمله بارش، حداقل و حداکثر دما، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی منطقه و اطلاعاتی هم‎چون سطح زیر کشت، میزان عملکرد این محصولات، حجم آب صادر و واردشده در طی ده سال اخیر از سازمان‌های مربوطه دریافت شده است. به‎منظور برآورد نیاز آبی و آب مجازی از روش‌های فائم پنمنمانتیث و usda در نرم‌افزار cropwat استفاده ‌شده است. یافته‌ها نشان داد به‎ترتیب برنج، گندم، جو و مرکبات بیشترین نیاز آبی و حجم آب مصرفی را به خود اختصاص داده‌اند. هم‎چنین عمده آب مورد‌نیاز برنج از آب آبی تامین می‌شود و بیشترین آب مصرفی گیاهان گندم، جو و مرکبات از منابع آب سبز بوده که برای ذخیره‌سازی مناسب نیست. با توجه به پتانسیل اقلیمی استان مازندران، تغییر الگوی کشت به سمت گیاهانی با نیاز آبی کم که قادر به جذب آب مورد‌نیاز خود از منابع آب سبز هستند مانند گندم، جو و مرکبات و هم‎چنین کاهش سطح زیر کشت گیاهانی با نیاز آبی فراوان مانند برنج منابع آبی بیشتری را ذخیره‌سازی نموده و در کنترل بحران آب موثر باشد.

Water Crisis Management Strategy through Investigation of Virtual Water Using CROPWAT Software

Water is one of the most important components of sustainable life. However, the excessive use of this vital element has caused irreparable damage to the limited water resources, and the agricultural industry assumed as the largest amount of consumed water. In recent years, the significant reduction of water resources as well as the growing trend of drought necessitates a review and change in the agricultural induster. In this research the water requirement of agricultural plants of Mazandaran province including rice, wheat, barley and citrus is estimated in order to investigate the volume of green and blue virtual water, exported and imported water by these crops across the province. Meteorological data such as rainfall, maximum and minimum temperature, relative humidity, sundial of the area and information such as cultivation area, crops yield rate, exported and imported water volume collected from relevant agencies over the last ten years. FAO PenmanMonteith and USDA methods in CROPWAT software used to estimate virtual water and water needs. Results showed that rice, wheat, barley and citrus consumption accounted for the largest water requirement. Also, rice water requirement is blue water and wheat, barley and citrus plants consume green water sources which is not relocated and is not suitable for other purposes or storage. Consequently, due to the climatic potential of Mazandaran province, the pattern of cultivation alter to plants with low water requirements that are able to absorb their required water from green water sources, such as wheat, barley and citrus as well as lower plant area with abundant water requirement such as rice can save more water resources and the water crisis could be effectively in control.