بررسی عوامل موثر بر فرونشست دشت جنوب شرقی تهران بر اثر برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی

یکی از مسائلی که در اثر برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی اتفاق می‌افتد فرونشست زمین است، که باعث ایجاد شکاف‌های عمیق در سطح زمین، کج‎شدن لوله‌های چاه، خرابی ساختمان‌ها و لوله زائی چاه‌ها می‌شود. دلیل اساسی این پدیده در اغلب پهنه‌های کشور، افت سطح ایستابی بوده، که ناشی از کمبود بارندگی‌ها به‎دلیل تغییرات اقلیمی و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است. در این مقاله، برای بررسی عوامل موثر بر پدیده فرونشست دشت جنوب شرقی تهران، ایستگاه های برداشت مختلف این محدوده با مدل‌سازی عددی به‎کمک روش اجزای محدود مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. به‌منظور مدل‌سازی ساختگاه منطقه و تحلیل آن، از نرم‎افزار geostudio استفاده شده و با به‌کارگیری داده های ژتوتکنیکی و هیدرولیکی منطقه و هم‎چنین نتایج تحقیقات گذشته، نسبت به صحت سنجی اقدام شده است. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که میزان تغییرات سطح آب و عمق حفاری گمانه‌ها بر میزان فرونشست زمین موثر بوده و با  کاهش میزان برگشت آب به سفره آب زیرزمینی، میزان فرونشست تا 55% افزایش یافته و هم‎چنین با افزایش درصد تغییرات برداشت آب، میزان فرونشست نیز در حدود 40% بیشتر شده است.

Investigation of the Effective Factors on the Subsidence in Tehran SouthEast Plain Due to Excessive Groundwater Exploitation

Land subsidence is amongst the issues that occur due to excessive groundwater exploitation, causing deep gaps in the ground, tilting of wells and collapse of buildings. In most areas of the country, the main reason for this phenomenon is water table drawdown, which is caused by the lack of rainfall due to climate change and excessive exploitation of groundwater. In this paper, in order to investigate the effective factors on the subsidence in the SouthEast plain of Tehran, various stations in this area have been studied and numerically modeled using the finite element method. GEOSTUDIO software has been used to analyze the geotechnical and hydraulic data in the region in comparison to the results of previous studies. The results indicated that the level of water changes and depth of drilled boreholes had an effect on the amount of land subsidence, and with decreasing water recharge to groundwater table, the subsidence rate increased by up to 55%. Also by increasing the percentage of changes in water exploitation, the subsidence rate was increased by about 40%.