شناسایی مهم‌ترین عوامل موثر بر فرار مالیاتی در اقتصاد ایران و بررسی نحوه اثرگذاری آن‌ها در طی زمان

این مطالعه در پی مدل‌سازی فرار مالیاتی و شناسایی نحوه اثرگذاری این عوامل بر فرار مالیاتی است. تحقیق حاضر در حوزه تحقیقات کاربردی است. به این منظور از روش میانگین‌گیری بیزی در بازه زمانی 1370 تا 1399 در فضای متلب 2021 بهره گرفته شده است. در این پژوهش با استفاده از 62 متغیر موثر بر فرار مالیاتی و نیز رویکرد مدل میانگین‌گیری بیزی، از 1 تا 12 متغیر غیرشکننده موثر بر فرار مالیاتی شناسایی شدند. نتایج نشان می‌دهد که نرخ تورم غیرشکننده‌ترین متغیر موثر بر فرار مالیاتی است؛ همچنین بر اساس نتایج مدل tvpfavar مشاهده گردید که شوک تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی (تورم، نرخ ارز، بیکاری، کسری بودجه)، بر فرار مالیاتی مثبت و قوی است، در حالی که تاثیر متغیرهای فرهنگی (فرهنگ مالیاتی، تلاش مالیاتی، روحیه مالیاتی، انصاف مالیاتی و عدالت مالیاتی)، بر این متغیر دارای تاثیر اندک و منفی است.

identifying the most important factors affecting tax evasion in iran’s economy and investigating how they affect over time

this study aims to model tax evasion and identify how these factors affect tax evasion. the current research is in the field of applied research. to achieve this purpose, the bayesian averaging method has been used in the period from 1370 to 1399 in matlab 2021.in this research, 62 variables affecting tax evasion were included in the model and using the bayesian averaging model approach, from 1 to 12 non-fragile variables affecting tax evasion were identified. the results show the fact that the inflation rate is the most non-fragile variable affecting tax evasion. also, based on the results of the tvpfavar model, it was observed that the shock effect of macroeconomic variables (inflation, exchange rate, unemployment, budget deficit) on tax evasion was generally positive and strong, while the effect of cultural variables (tax culture, tax effort, tax morale), tax fairness and tax justice), generally has a small and negative effect on this variable.