تحلیل حساسیت متغیرهای ژئومورفولوژی موثر بر سیلاب با استفاده از مدل hec-hms (مورد مطالعه: زرچشمه هونجان استان اصفهان)

روش هایی که برای شناسایی، تفکیک و اولویت بندی مناطق سیل خیز به کار گرفته شده است، اغلب کل حوضه آبخیز را به صورت یکپارچه در نظر گرفته و یا به صورت منطق های و بدون در نظر گرفتن مرزهای فیزیکی حوضه ها و یا زیرحوضه ها انجام شـده است. حوضه زرچشمه هونجان در استان اصفهان و شـهرستان شـهرضا واقع گردیده است که هر ساله سیل های مخرب به بخش های وسیعی از زمین ها و باغات حاشیه رودخانه آسیب وارد میکند. شناسایی و پیش بینی حجم سیلاب این زیرحوضه که بدون شک زمین های پایین دست را متاثر میکند و مشخص نمودن اولویت و حساسیت زیرحوضه های آن برای اجرای برنامه های کنترل سیل امری لازم و ضروری است. در این پژوهش از روش شبیه سازی هیدرولوژیکی توسط نرم افزار hechms برای بازسازی مدل حوضه و بررسی و روندیابی هیدروگراف های سیل در آن و نیز برای تحلیل حساسیت دبی سیلابی حوضه نسبت به تغییر سه پارامتر قابل مدیریت ژئومورفولوژی در سیلاب شامل: cn، شیب و مساحت در هریک از زیرحوضه ها و در گستره منطقی خود استفاده شده است. محاسبات حاصل از این تحقیق نشان میدهد، نحوه مشارکت زیرحوضه ها در سیل خروجی، لزوماً متناسب با دبی اوج زیرحوضهها نبوده و زیرحوضههای با دبی اوج بیشتر، ضرورتا تاثیر بیشتری در سیل خروجی حوضه ندارد. لذا برای هرگونه عملیات کنترل سیل و یا کاهش دبی اوج در خروجی حوضه، باید نـحوه تاثیر هر یک از زیرحوضه ها را پس از رونـدیابی آنـها در آبراهه های اصلی تعیین کرد و سپس با توجه به سهمی که در ایجاد سیل خروجی به عهده دارند، آنها را تفکیک و اولویت بندی نـمود. با اجرای روش حذف انفرادی زیرحوضه ها در مدل حوضه زرچشمه هونـجان توسـط نرم افزار hechms مشخص گردید، زیرحوضه s13 بیشترین اثر کاهشی و زیر حوضه s3 کمترین اثر کاهشی روی دبی اوج خروجی حوضه دارد. همچنین افزایش cn در زیرحوضه های s13-s5-s11-s12-s10-s15-s6 موجب افزایش دبی اوج شده است و در سایر زیرحوضه ها تاثیر معکوس داشته است. زیرحوضه های s12-s13-s5-s10 نسبت به تغییر مسـاحت حساسیت بـیشتری از خـود نـشان دادنـد. هـمچنین افـزایش شـیب در زیـرحوضـه های s2,s4,s5,s7,s10,s12,s13,s15,s16,s17,s21,s22,s24 در افزایش دبی اوج خروجی تاثیر مستقیم داشته و در سایر زیرحوضه ها تاثیرمعکوس داشته است.

Analysis of Geomorphological Factors Influencing the Flood Using the HECHMS Model(Case Study: Zrchshmh Hunjan Isfahan Province)

Methods used for identification, separation and prioritization of flood prone areas generally consider the basin as a whole, or as regional regardless of the physical borders of the basin or the subbasin. Hnnenjan Zrchshmh basin is located in Shahreza in Esfahan province. Every year, floods inflict considerable damage to large areas of its lands, rivers and orchards. Identifying and predicting the flood volume of these basins which undoubtedly condition the downstream areas and identifying the priorities and sensitivity of the subbasins for flood control programs, is of great necessity. This study uses hydrological simulation method via HECHMS software to reconstruct and evaluate the routing flood hydrographs in the basin and analyze the sensitivity of flood discharges with respect to the parameters of the watershed in addition to CN, slope and area of each subbasin in its logical extension. Calculation of the results in this study show that the kind of subbasin  participation in output flood are not necessarily proportional to the peak and that the subbasins with high  peak are  not necessarily more effective in sealing the watershed outlet. Therefore, for any flood control operation or reduction of the peak flows in the watershed outlet, the effect of each basin after routing of the main channels must be determined. Then according to the share they have in the output seal, they should be prioritized and divided. Implementing the individual omission method of basins in the Hunejan Zrchshmh basin model with HECHMS software it was determined that the S13 subbasin has the most and the S3 has the least decreasing effect on the output peak flow of the basin. Furthermore, increased CN in subbasins S13S5S11S12S10S15S6 have increased the peak flow. Subbasins S12S13S5S10 showed greater sensitivity to changes in the area. Also the slope increase in the subbasins S2, S4, S5, S7, S10, S12, S13, S15, S16, S17, S21, S22, and S24 has had a direct impact on the increase in peak flow output, having the reverse effect on other subbasins.