پهنه‌بندی پتانسیل فرسایش خاک با استفاده از روش mabac مطالعۀ موردی: حوضۀ آبریز گیوی‌چای

فرسایش خاک یکی از معضلات مهم در حوضه‌های آبریز کشور ایران می‌باشد که هر ساله موجب هدر رفتن هزاران تن خاک می‌شود. حوضه آبریز گیوی چای نیز، از این قاعده مستثنی نمی باشدو لذا، هدف تحقیق حاضر؛ پهنه‌بندی پتانسیل فرسایش خاک در این حوضه‌ی آبریز، می باشد. در این مطالعه ابتدا، عوامل موثر جهت فرسایش در منطقه شناسایی شدند و سپس لایه‌های اطلاعاتی هر معیار، در gis تهیه گردید. ارزش‌گذاری و استاندارد سازی لایه‌ها با استفاده از تابع عضویت فازی و وزن‌دهی معیارها، با استفاده از روش کرتیک انجام گردید. تحلیل و مدل‌سازی نهایی با استفاده از روش mabac به عنوان یکی از روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره (mcdm)، انجام شد. با توجه به نتایج مطالعه، به ترتیب عوامل شیب، کاربری‌اراضی، خاک و لیتولوژی به ترتیب؛ با مقادیر 0.201، 0.188، 0.166 و 0.145، بیشترین ضریب وزنی را به خود اختصاص دادند. همچنین، نتایج مطالعه نشان داد؛ به ترتیب 283.89 و 414.93 کیلومتر‌مربع از مساحت محدوده، دارای پتانسیل خطر بسیار زیاد و زیاد، می‌باشد و مناطق بسیار پرخطر و پرخطر در سازندهایی نامقاوم و فرسایش‌پذیر، کاربری‌های زراعی و باغات و شیب‌های 40_15 درصد قرار دارند. می‌توان گفت که نتایج حاصل از این مطالعه، حاکی از توان بالای حوضه‌ی مطالعاتی از لحاظ رخداد فرسایش می‌باشد و لازم است کنترل فرسایش و اقدامات حفاظتی در دستور کار متخصصین و مدیران اراضی قرار گیرد. به علاوه، صحت‌سنجی نتایج، نشان داد که با نظر به مقادیر تراکم فرسایش (scia) به دست آمده (0.81 در مناطق بسیار پر خطر و 0.99 در مناطق پر خطر)، استفاده از روش mabac، از دقت بالایی جهت مطالعه‌ی خطر فرسایش خاک برخوردار است.

zoning of soil erosion potential using the mabac method case study: givi chay watershed

soil erosion is one of the most important problems in the watersheds of iran, which causes the loss of thousands of tons of arable soil every year. the aim of the present study is to zoning the risk of soil erosion in the givi chay watershed (northwestern iran). in this study, first, the effective factors for erosion in the region were identified and then the information layers of each criterion were prepared in geographic information system (gis). valuation and standardization of layers were done using the fuzzy membership function and criteria weighting, using the critic method. final analysis and modeling were performed using the multi-attributive border approximation area comparison (mabac) method as one of the multi-criteria decision making (mcdm) methods according to the results of the study, the factors of slope, land use, soil, and lithology respectively; with the values of 0.201, 0.188, 0.166 and 0.145, they had the highest weight coefficient. also, the results of the study showed; 283.89 and 414.93 square kilometers, respectively, of the area, have a very high and high-risk potential, and very high-risk and high-risk areas in resistant and erodible formations, agricultural uses, and slopes of 40 -15% are located. it can be said that the results of this study indicate the high potential of the study area in terms of erosion occurrence and it is necessary to control erosion in areas with high erosion potential in the framework of conservation plans to preserve natural areas. it should be on the agenda of specialists and managers. in addition, the validation of the results showed that according to the values of erosion density (scia) obtained (0.81 in high-risk areas and 0.99 in high-risk areas), the use of the mabac method is highly accurate for studying there is a risk of soil erosion.