ارزیابی و پهنه بندی خطر سیلاب ناگهانی در حوضه آبریز اوجان چای با استفاده از مدلmffpi

سیلاب به عنوان یکی از مخرب ترین حوادث طبیعی باعث وارد آمدن خسارات عظیم جهانی، مالی و اتلاف منابع در سراسر جهان می شود. منشا بسیاری از سیلاب ها به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک بارش های رگباری و تعاملات خصوصیات توپوگرافی، ژئومورفولوژیکی و زمین شناسی است. حوضه آبریز اوجان چای یکی از این حوضه هاست. هدف پژوهش حاضر ارزیابی و پهنه بندی مناطق مستعد سیلاب ناگهانی در حوضه براساس خصوصیات فیزیوگرافیک با بهره گیری از مدل شاخص پتانسیل سیلاب ناگهانی تصحیح شده (mffpi) است. ابتدا بوسیله پارامترهای شیب ، تراکم جریان ، بافت خاک ، انحنای دامنه، کاربری اراضی و نفوذپذیری زمین و از طریق وزن دهی لایه ها، نقشه پتانسیل سیلاب ناگهانی تهیه شد. سپس بین پارامتر ها و نقشه پتانسیل سیلاب ناگهانی آزمون همبستگی اسپیرمن و رگرسیون خطی چند متغیره برقرار گردید و بر اساس نتایج آزمون های آماری و پارامتر های با تاثیر گذاری بیشتر نقشه نهایی پتانسیل سیلاب ناگهانی تهیه شد. طبق کناطق حاصل از هر دو نقشه، توزیع فضایی پهنه هایی پتانسیل حطر سیلاب ناگهانی از شرایط توپوگرافی حوضه آبریز تبعیت می کند. مناطق با پتانسیل خطر کم و خیلی کم در مناطق کوهستانی قرار گرفته اند که این سطوح به دلیل شیب زیاد برای انباشت و تجمع آب مناسب نیستند. نواحی دارای پتانسیل خطر زیاد تا خیلی زیاد سیلاب ناگهانی در مناطق هموار و اطراف بستر رودخانه اوجان واقع شده اند، زیرا این نواحی به دلیل شرایط توپوگرافی (شیب کم) نسبت به انباشت و تجمع آب مستعد هستند. با در نظر گرفتن نوع خاک، ویژگی های توپوگرافی، و اقلیم نیمه خشک، تغییرات هیدروژئومورفولوژی تاشی از دخالت های انسانی در تغییرات کاربری اراضی و بر هم زدن شیب طبیعی دامنه ها زیاد بوده است که نتایج حاصل از آزمون های آماری تایید کننده این امر (تاثیر شیب و کاربری اراضی) است و این تغییرات علاوه بر پتانسیل خطر سیلاب ناگهانی در حوضه، پتانسیل وقوع مخاطرات دیگری را هم در منطقه دنبال دارد.

assessment and zoning of flash flood risk in ojanchay catchment using the mffpi model

the current research aims at evaluating and zoning flash-flood-prone areas in the basin based on physiographic characteristics by the modified flash flood potential index (mffpi). first, a flash flood potential map was prepared using the slope, flow accumulation, soil texture, profile curvature, land use, and rock permeability parameters by weighting the layers. then, spearman's correlation test and multivariate linear regression were established between the parameters and the flash flood potential map. a final flash flood potential map was prepared based on the results of statistical tests and the most influential parameters. according to the results of both maps, the distribution of flash flood risk potential zones follows the topographical conditions of the basin. areas with low and very low risk potentials are located in mountainous, which are not suitable for water accumulation due to their high slopes. areas with high to very high-risk potentials of the flash flood are located in flat areas and around the ojan river because these areas are prone to water accumulation due to topographical conditions (low slope).